Edebiyat Sosyolojisi Açısından Zaza Edebiyatının İlk Hikâye Kitabı Cer Hard Cor Asmen (Aşağısı Yer Yukarısı Gök): Köy ve Köylüler
Öz
Edebiyat ile sosyoloji disiplinlerinin kıyısında kurulmuş olan edebiyat sosyolojisinde, edebî eserlerî sosyolojik açıdan analiz etme önemli bir yer tutar. Her ne kadar kurgusal ürünler olsalar da dünyanın birçok ülkesinde öteden beri edebî eserler, içinden çıktıkları toplumu anlamak isteyen araştırmacılar için önemli analiz metinleri olarak görülmüş ve zaman zaman onlara “sosyolojik belge” gözüyle bakılmıştır. Zaza edebiyatı, edebiyat sosyolojisi açısından uygun bir içeriğe sahiptir. Zazaları yakından tanımak isteyen araştırmacılar için Zazaca yazılmış olan hikâyeler, romanlar, şiirler ve diğer edebî türler önemli analiz “malzemeleridir.” Fakat şu ana kadar bu eksende yapılan çalışmaların sayısı son derece azdır. Makalede Kemal Astare’nin Zazaca yazdığı Cer Hard Cor Asmen isimli kitabı edebiyat sosyolojisi açısından analiz edildi. Analizin merkezine ise köy ve köylüler konuldu. Kitap sosyolojik birçok bilgiyi içinde barındırır. Bu da hem edebiyatçılara hem de sosyologlara ciddi malzemeler sunar. Köyün ve köylülerin ne tür niteliklere sahip oldukları; köy yaşamının vazgeçilmez unsurlarının neler olduğu; iyiliğin ve kötülüğün köyde nasıl zuhur ettiği; köylülerin dış dünyayla kurdukları/kurmadıkları ilişki biçimleri; gelenek ve göreneklerin köyün sosyal yaşamına nasıl etki ettiği gibi konular makalede analiz edildi.
Anahtar Kelimeler
Edebiyat Sosyolojisi Zaza Edebiyatı Kemal Astare Cer Hard Cor Asmen Köy Köylüler
Kaynakça
- Akman, İ. (2021). “Zaza Edebiyatında Şehir-Birey İlişkisi: Eksik Bedenler, Daralan Yollar, Genişleyen Muhayyile”, Erman Gören vd. (der.) Şehir: Edebî Karşılaşmalar içinde (1-15), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Andrews, W. G. (2003). Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı. T. Güney (çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
- Angelopoulos, T. (1998). Sonsuzluk ve Bir Gün (Eternity and a Day). Yunanistan: Paradis Films.
- Arslan, H. (2019). Türkiye'de Kır Sosyolojisi Araştırmaları. Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Astare, K. (1994). Cer Hard Cor Asmen. Îstanbul: Weşanxaneyê Doz.
- Baskıcı, M. M. (1998). “Evcilleştirme Tarihine Kısa Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 53 (1): 73-94.
- Bloch, M. (2013). Tarih Savunusu veya Tarihçilik Mesleği. A Berktay (çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ertürk, R. (2008). “Türkiye’de Köy Sosyolojisi Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6 (11): 185-194.
- Escarpit, R. (1992). Edebiyat Sosyolojisi. H. Portakal (çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
- Giddens, A. (2012). Sosyoloji. C. Güzel (yay. haz.) İstanbul: Kırmızı Yayınları.
- Harrigton, A. (2019). “Sosyal Dünyanın Edebiyat Yoluyla Kavranması: Robert Musil’in Niteliksiz Adam Romanı Üzerine Sosyolojik Düşünceler”, N. Çalışkan (çev.) K. Alver (der.) Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri içinde (109-123), İstanbul: İz Yayıncılık.
- Jusdanis, G. (1998). Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür. T. Birkan, (çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
- Karpat, K. H. (2017). Osmanlıdan Günümüze Edebiyat ve Toplum. G. Ayas (çev.) İstanbul: Timaş Yayınları.
- Kurtkan, A. (1968). Köy Sosyolojisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Merrill, F. E. “Sosyolog Olarak Balzac: Bir Edebiyat Sosyolojisi İncelemesi”, K. Alver ve M. Fişne (çev.) K. Alver (der.) Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri içinde (95-109), İstanbul: İz Yayıncılık.
- Moran, B. (2008). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Sağlık, Ş. (2019). “Popüler Romanlar ve Edebiyat Sosyolojisi”, K. Alver (der.) Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri içinde (251-285), İstanbul: İz Yayıncılık.
- Sapiro, G. (2019). Edebiyat Sosyolojisi. E. C. Gürcan (çev.) Ankara: Doğu Batı yayınları.
- Tezcan, M. (1970). “Sosyolojik Yönden Köy”, Amme İdaresi Dergisi, 3 (3): 151-182.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 10 Eylül 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022Cilt: 7 Sayı: 2 |
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.