Öz
Bu çalışma hermenotik kavramından, Kürt klasik edebiyatında hermenotik metoduyla yapılan çalışmalar ve Kürt klasik edebiyatında hermenotik metodunun öneminden söz etmektedir. Bu çalışmada amacımız hermenotik kavramının tanıltılması, hermenotiğin Kürt klasik edebiyatında yeri ve hermenotik metoduyla Kürt klasik edebiyatında yapılan çalışmaları araştırmaktır. Hermenotîk Batı kültüründe çok etkili olan bu düşünme sistemi ve popiler bir düşünce akımıdır. Günümüzde hermenotik teoloji yönteminden çıkıp doğrudan bir edebiyat ve sanat düşünme metodu haline gelmiştir. Hermenotik günümüzde dar görüşlerden uzak ve düşüncelerin özgürlüğü haline gelmiştir. Hermenotik içinde yorum ve anlama bulunan her şeyin temelidir. Hermenotikin asıl konusu metinleri deşifre etmektir. Yorumlama hermenotiğin kalbidir. İslam kültüründe hermenotik te’vil ile tanıtılabilir. Kürt klasik edebiyatı için hermenotik yeni bir anlamdır ve Kürt klasik edebiyatında tam yerini almamıştır. Kuzey’de bu alanda çalışmalar yapılmamıştır. Yapılan hermenotik ile ilgili çalışmalar Güney’dedir. Kürt klasik eserleri hermenotik alanda ayrıntılı bir şekilde yorum ve araştırmaya ihtiyaçları vardır.
Anahtar Kelimeler
Destekleyen Kurum
destekleyen kurum yok
Kaynakça
- Adak, A. (2013). Despêka Edebiyata Kurdî ya Klasîk. İstanbul: Nubihar.
- Avcı, C. (2002). Kisra. TDV İslam Ansiklopedisi (c. 26, 71-72). Ankara.
- Aydınlı, A. (2015). Şerh, Hadis İstilahları Sözlüğü. İstanbul: Fav.
- Aykaç, Y. (2023). Analîzeke Edebî li ser Muşa‘ereya Aşiq û Maşûq a Rûhî. Mukaddime (Özel Sayı 1), 195-227.
- Aykaç, Y., Başçı,V. (2022). Şeyh Muhammed Kerbelâyî’nin Mevlâna Halid-i Bağdâdî’nin Gazeline Yazdığı Tahmîsin Tasavvufî ve Edebî Şerhi. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi / 29 (Aralık 2022). 63-91
- Aykaç,Y., Başçı,V. (2022). Dahûrîneke Tesewifî li ser Qesîdeya “Çelebî” ya Şêx Şemsedînê Qutbê Exlatî. Kovara Kurdîname (7), 75-103.
- Aykaç,Y., Başçı,V. (2022). Şerha Tesewifî ya Qesîdeya “Bangê Weys” a Kerbelayî. Şarkiyat 14 / 2 (Ağustos 2022). 537-562.
- Bilen, O. (2002). Çağdaş Yorumbilim Kuramları. Ankara: Kitabiyat.
- Birîfkanî, Ş. N. (1986). El- Bidûr el-Celiyye. Erbil.
- Birışık, A. (2011). Tefsir. TDV İslam Ansiklopedisi (c. 40, 281). İstanbul.
- Cebecioğlu, E. (1997). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber.
- Dilthey, W. (1999). Hermeneutik ve Tin Bilimleri. Ö. Doğan (Çev.). İstanbul: Paradigma.
- Ebû Zeyd, N. H. (2014). Hermenötik ve Metin Yorumu. M. Çoşkun (Çev.). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (46). İstanbul, 239.
- Efendioğlu, M. (2010). Şerh. TDV İslam Ansiklopedisi. (c.38, 555-558). İstanbul.
- E. Palmer, R. (2003). Hermenotik. İstanbul: Anka .
- Gadamer. H. G. (1990). Tarih Bilinci Sorunu. Der. P. Rabinow – W. Sullivan, Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım’da. T. Parla (Çev.). İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
- Gadamer, H. G. (2003). Hermeneutik. D. Özlem(Çev). İstanbul: Paradigma.
- Gültekin, H. (2020). Metin Şerhi. Söylem Filoloji Dergisi 5 (1), (137-148).
- G. Jeanrond, W. (2007). Teolojik Hermenotik. İstanbul: İz.
- Hatipoğlu, İ. (2009). Selman-ı Farisi. TDV İslam Ansiklopedisi. (c.36, 441-443) İstanbul.
- İnalcık, H. (2002). Hermenötik, Oryantalizm, Türkoloji. Doğu-Batı, Oryantalizm-I. Ankara: Doğu Batı Yayınları, Yıl:5, Sayı 20.
- Ibnî M. (2004). Lisanu-l Arab, el-Mu‘cemu’l-vasît. Mektebetu’ş-Şûruk’d-Devliyye. Kahire.
- Kanar, M. (1995). Büyük Türkçe-Farsça sözlük. Tahran: Şirin.
- Karadağ, M. (2004). Edebiyat Bilgi ve Kuramları. Ankara: Ürün.
- Kaya, M. (2018). Kur’an’ın Eleştirilen Yorum Biçimlerinin Ortak İfadesi: Tevil ve Çeşitleri. Dilbilim Akademik Dergisi (2), 132-165.
- Kılıç, M. E. (1998). Hermes. TDV İslam Ansiklopedisi (c.17, 228-229). İstanbul.
- Kortantamer, T. (1992). Teori Zemininde Metin Şerhi Meselesi. İlesam 1. Eski Türk Edebiyatı Kollogyumu Sunumu. Ankara.
- Omer A. H. (2014). Hermenotîkay Şi’rî Sofiyaney Mehwî. Teza Doktorayê. Zaningeha Silêmanî.
- Özcan, Z. (2000). Teolojik Hermenotik. İstanbul: Alfa.
- Özkan, M. (2016). İrhasatla İlgili Rivayetlerin Metin ve Anlam Açısından Değerlendirmesi (c. 7, 30). Timaios Şirnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
- Platon,(2001). E. Günay-L. Ay (Çev.). İstanbul: Sosyal.
- Sarı, M. (1982). El-Mevarid Littûlab. İstanbul: Bahar.
- Şarezorî, L.Y. (2019). Xwendinewekî Hermenotîkî Bo Şi’rî Mehwî. Kovara Wêjeya Kurdî (7), Zaningeha Selahaddîn. 136-158.
- Şeker, N.(2015). Ibn Ebu Cemre el Ezdî ve Behcetûl Nûfûs. Kahramanmaraş: Noya.
- Şimşek, İ. (2014). Din estetik boyutu / Tanrı, ruh ve ölüm. Samsun: Etüt.
- Tatar, B. (2004). Hermenotîk. İstanbul: İnsan.
- Tunç, O. (2008). Mela Ehmedê Cizîrî. İstanbul: Nubihar.
- Toprak, M. (2016). Hermeneutik ve Edebiyat. İstanbul: Dergah.
- Wilhelm, D. (1999). Hermeneutik ve Tin Bilimleri. Ö. Doğan (Çev.). İstanbul: Paradigma.
- Yavuz, Y. Ş. (2012). Te’vil. TDV İslam Ansiklopedisi. (c. 41, 27). İstanbul.
- Yılmaz, B. S. (2015). Dîwana Şêx Şemsedînê Exlatî. İstanbul: Nûbihar.
- Êrweyî, H. O. A. (2013). Xwendineke Hermenotîkî bû qesîda - hê di ber qalû belayê- ya Melayê Cizîrî. Teza Doktorayê. Zaningeha Soran.
- Zivingî, M. E. (1959). El-Iqdu’l-Cewherî fî Şerhî Dîwanî Şeyxil-Cezerî, (c 1, 11). Qamişlo.
Öz
Ev xebat têgeha hermenotîkê, xebatên bi rêbaza hermenotîkê yên di edebiyata Kurdî ya klasîk de hatine kirin û behsa pêwîstiya hermenotîkê weke rêbaz ji bo edebiyata Kurdî ya klasîk dike. Armanca me di vê xebatê de nasandina têgeha hermenotîkê, cihê hermenotîkê di edebiyata Kurdî ya klasîk de û lêkolîna xebatên ku bi rêbaza hermenotîkê di edebiyata Kurdî ya klasîk de hatine kirin e. Hermenotîk di çanda Rojava de sîstemek fikre ya bi bandor û rêbazeke fikre ya popilîst e. Di roja me de hermenotîk ji rêbaza teolojiye derketiye û bûye rêbaza hûner û edebiyatê. Hemenotîk di roja me de dûrketina ji fikren deng û azad kirina ramanan e. Hermenotîk bingeha her tiştê ku şîrove û famkirin tê de ye. Mijara hermenotîkê ya bingehîn deşifrekirina metnan e. Şîrove kirin dilê hermenotîkê ye. Meriv dikare hermenotîkê di çanda Îslamê de bi navê te’wîlê bide nasîn. Hermenotîk, ji bo edebiyata Kurdî wateyeke nû ye û ciyê xwe di qada edebiyata Kurdî de hîn baş nedîtîye. Li Bakur di vi warî de ti xebat nehatine kirin. Çend xebatên ku hatine kirin jî li Başûr hatine kirin. Pêwîst e di qada hermenotîkê de berhemên Kurdî yên klasîk bi hurgilî bêne şîrove û lêkolîn kirin.
Anahtar Kelimeler
Hermenotîk Şirovekirin Edebiyata kurdî ya klasîk Şerh Te’wîl
Kaynakça
- Adak, A. (2013). Despêka Edebiyata Kurdî ya Klasîk. İstanbul: Nubihar.
- Avcı, C. (2002). Kisra. TDV İslam Ansiklopedisi (c. 26, 71-72). Ankara.
- Aydınlı, A. (2015). Şerh, Hadis İstilahları Sözlüğü. İstanbul: Fav.
- Aykaç, Y. (2023). Analîzeke Edebî li ser Muşa‘ereya Aşiq û Maşûq a Rûhî. Mukaddime (Özel Sayı 1), 195-227.
- Aykaç, Y., Başçı,V. (2022). Şeyh Muhammed Kerbelâyî’nin Mevlâna Halid-i Bağdâdî’nin Gazeline Yazdığı Tahmîsin Tasavvufî ve Edebî Şerhi. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi / 29 (Aralık 2022). 63-91
- Aykaç,Y., Başçı,V. (2022). Dahûrîneke Tesewifî li ser Qesîdeya “Çelebî” ya Şêx Şemsedînê Qutbê Exlatî. Kovara Kurdîname (7), 75-103.
- Aykaç,Y., Başçı,V. (2022). Şerha Tesewifî ya Qesîdeya “Bangê Weys” a Kerbelayî. Şarkiyat 14 / 2 (Ağustos 2022). 537-562.
- Bilen, O. (2002). Çağdaş Yorumbilim Kuramları. Ankara: Kitabiyat.
- Birîfkanî, Ş. N. (1986). El- Bidûr el-Celiyye. Erbil.
- Birışık, A. (2011). Tefsir. TDV İslam Ansiklopedisi (c. 40, 281). İstanbul.
- Cebecioğlu, E. (1997). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber.
- Dilthey, W. (1999). Hermeneutik ve Tin Bilimleri. Ö. Doğan (Çev.). İstanbul: Paradigma.
- Ebû Zeyd, N. H. (2014). Hermenötik ve Metin Yorumu. M. Çoşkun (Çev.). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (46). İstanbul, 239.
- Efendioğlu, M. (2010). Şerh. TDV İslam Ansiklopedisi. (c.38, 555-558). İstanbul.
- E. Palmer, R. (2003). Hermenotik. İstanbul: Anka .
- Gadamer. H. G. (1990). Tarih Bilinci Sorunu. Der. P. Rabinow – W. Sullivan, Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım’da. T. Parla (Çev.). İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
- Gadamer, H. G. (2003). Hermeneutik. D. Özlem(Çev). İstanbul: Paradigma.
- Gültekin, H. (2020). Metin Şerhi. Söylem Filoloji Dergisi 5 (1), (137-148).
- G. Jeanrond, W. (2007). Teolojik Hermenotik. İstanbul: İz.
- Hatipoğlu, İ. (2009). Selman-ı Farisi. TDV İslam Ansiklopedisi. (c.36, 441-443) İstanbul.
- İnalcık, H. (2002). Hermenötik, Oryantalizm, Türkoloji. Doğu-Batı, Oryantalizm-I. Ankara: Doğu Batı Yayınları, Yıl:5, Sayı 20.
- Ibnî M. (2004). Lisanu-l Arab, el-Mu‘cemu’l-vasît. Mektebetu’ş-Şûruk’d-Devliyye. Kahire.
- Kanar, M. (1995). Büyük Türkçe-Farsça sözlük. Tahran: Şirin.
- Karadağ, M. (2004). Edebiyat Bilgi ve Kuramları. Ankara: Ürün.
- Kaya, M. (2018). Kur’an’ın Eleştirilen Yorum Biçimlerinin Ortak İfadesi: Tevil ve Çeşitleri. Dilbilim Akademik Dergisi (2), 132-165.
- Kılıç, M. E. (1998). Hermes. TDV İslam Ansiklopedisi (c.17, 228-229). İstanbul.
- Kortantamer, T. (1992). Teori Zemininde Metin Şerhi Meselesi. İlesam 1. Eski Türk Edebiyatı Kollogyumu Sunumu. Ankara.
- Omer A. H. (2014). Hermenotîkay Şi’rî Sofiyaney Mehwî. Teza Doktorayê. Zaningeha Silêmanî.
- Özcan, Z. (2000). Teolojik Hermenotik. İstanbul: Alfa.
- Özkan, M. (2016). İrhasatla İlgili Rivayetlerin Metin ve Anlam Açısından Değerlendirmesi (c. 7, 30). Timaios Şirnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
- Platon,(2001). E. Günay-L. Ay (Çev.). İstanbul: Sosyal.
- Sarı, M. (1982). El-Mevarid Littûlab. İstanbul: Bahar.
- Şarezorî, L.Y. (2019). Xwendinewekî Hermenotîkî Bo Şi’rî Mehwî. Kovara Wêjeya Kurdî (7), Zaningeha Selahaddîn. 136-158.
- Şeker, N.(2015). Ibn Ebu Cemre el Ezdî ve Behcetûl Nûfûs. Kahramanmaraş: Noya.
- Şimşek, İ. (2014). Din estetik boyutu / Tanrı, ruh ve ölüm. Samsun: Etüt.
- Tatar, B. (2004). Hermenotîk. İstanbul: İnsan.
- Tunç, O. (2008). Mela Ehmedê Cizîrî. İstanbul: Nubihar.
- Toprak, M. (2016). Hermeneutik ve Edebiyat. İstanbul: Dergah.
- Wilhelm, D. (1999). Hermeneutik ve Tin Bilimleri. Ö. Doğan (Çev.). İstanbul: Paradigma.
- Yavuz, Y. Ş. (2012). Te’vil. TDV İslam Ansiklopedisi. (c. 41, 27). İstanbul.
- Yılmaz, B. S. (2015). Dîwana Şêx Şemsedînê Exlatî. İstanbul: Nûbihar.
- Êrweyî, H. O. A. (2013). Xwendineke Hermenotîkî bû qesîda - hê di ber qalû belayê- ya Melayê Cizîrî. Teza Doktorayê. Zaningeha Soran.
- Zivingî, M. E. (1959). El-Iqdu’l-Cewherî fî Şerhî Dîwanî Şeyxil-Cezerî, (c 1, 11). Qamişlo.
Öz
The study is about hermeneutic term in which studies done with hermeneutic method in classical Kurdish literature and the importance of the hermeneutic method in classical Kurdish literature. In this study, our aim is to introduce the concept of hermenotic, the place of hermenotics in Kurdish classical literature and to research the studies done in Kurdish classical literature with hermenotic method. Today, hermeneutic theology has gone out of its method and has become a direct method of thinking about literature and art. Today, hermeneutics has become the freedom of thought and away from narrow views. Hermeneutics is the basis of interpretation and understanding. The main subject of hermeneutics is deciphering texts. Interpretation is at the heart of hermeneutics. In Islamic culture, hermeneutics can be introduced with “interpretation. Hermeneutics is a new concept for Kurdish literature and has not taken its full place. No studies have been carried out in this area in the North. Studies on hermeneutics are in the South. Kurdish classical works need detailed interpretation and research in the field of hermeneutics.
Anahtar Kelimeler
Hermenotic Classical Kurdish literature Commentary Interpretation
Kaynakça
- Adak, A. (2013). Despêka Edebiyata Kurdî ya Klasîk. İstanbul: Nubihar.
- Avcı, C. (2002). Kisra. TDV İslam Ansiklopedisi (c. 26, 71-72). Ankara.
- Aydınlı, A. (2015). Şerh, Hadis İstilahları Sözlüğü. İstanbul: Fav.
- Aykaç, Y. (2023). Analîzeke Edebî li ser Muşa‘ereya Aşiq û Maşûq a Rûhî. Mukaddime (Özel Sayı 1), 195-227.
- Aykaç, Y., Başçı,V. (2022). Şeyh Muhammed Kerbelâyî’nin Mevlâna Halid-i Bağdâdî’nin Gazeline Yazdığı Tahmîsin Tasavvufî ve Edebî Şerhi. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi / 29 (Aralık 2022). 63-91
- Aykaç,Y., Başçı,V. (2022). Dahûrîneke Tesewifî li ser Qesîdeya “Çelebî” ya Şêx Şemsedînê Qutbê Exlatî. Kovara Kurdîname (7), 75-103.
- Aykaç,Y., Başçı,V. (2022). Şerha Tesewifî ya Qesîdeya “Bangê Weys” a Kerbelayî. Şarkiyat 14 / 2 (Ağustos 2022). 537-562.
- Bilen, O. (2002). Çağdaş Yorumbilim Kuramları. Ankara: Kitabiyat.
- Birîfkanî, Ş. N. (1986). El- Bidûr el-Celiyye. Erbil.
- Birışık, A. (2011). Tefsir. TDV İslam Ansiklopedisi (c. 40, 281). İstanbul.
- Cebecioğlu, E. (1997). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber.
- Dilthey, W. (1999). Hermeneutik ve Tin Bilimleri. Ö. Doğan (Çev.). İstanbul: Paradigma.
- Ebû Zeyd, N. H. (2014). Hermenötik ve Metin Yorumu. M. Çoşkun (Çev.). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (46). İstanbul, 239.
- Efendioğlu, M. (2010). Şerh. TDV İslam Ansiklopedisi. (c.38, 555-558). İstanbul.
- E. Palmer, R. (2003). Hermenotik. İstanbul: Anka .
- Gadamer. H. G. (1990). Tarih Bilinci Sorunu. Der. P. Rabinow – W. Sullivan, Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım’da. T. Parla (Çev.). İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
- Gadamer, H. G. (2003). Hermeneutik. D. Özlem(Çev). İstanbul: Paradigma.
- Gültekin, H. (2020). Metin Şerhi. Söylem Filoloji Dergisi 5 (1), (137-148).
- G. Jeanrond, W. (2007). Teolojik Hermenotik. İstanbul: İz.
- Hatipoğlu, İ. (2009). Selman-ı Farisi. TDV İslam Ansiklopedisi. (c.36, 441-443) İstanbul.
- İnalcık, H. (2002). Hermenötik, Oryantalizm, Türkoloji. Doğu-Batı, Oryantalizm-I. Ankara: Doğu Batı Yayınları, Yıl:5, Sayı 20.
- Ibnî M. (2004). Lisanu-l Arab, el-Mu‘cemu’l-vasît. Mektebetu’ş-Şûruk’d-Devliyye. Kahire.
- Kanar, M. (1995). Büyük Türkçe-Farsça sözlük. Tahran: Şirin.
- Karadağ, M. (2004). Edebiyat Bilgi ve Kuramları. Ankara: Ürün.
- Kaya, M. (2018). Kur’an’ın Eleştirilen Yorum Biçimlerinin Ortak İfadesi: Tevil ve Çeşitleri. Dilbilim Akademik Dergisi (2), 132-165.
- Kılıç, M. E. (1998). Hermes. TDV İslam Ansiklopedisi (c.17, 228-229). İstanbul.
- Kortantamer, T. (1992). Teori Zemininde Metin Şerhi Meselesi. İlesam 1. Eski Türk Edebiyatı Kollogyumu Sunumu. Ankara.
- Omer A. H. (2014). Hermenotîkay Şi’rî Sofiyaney Mehwî. Teza Doktorayê. Zaningeha Silêmanî.
- Özcan, Z. (2000). Teolojik Hermenotik. İstanbul: Alfa.
- Özkan, M. (2016). İrhasatla İlgili Rivayetlerin Metin ve Anlam Açısından Değerlendirmesi (c. 7, 30). Timaios Şirnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
- Platon,(2001). E. Günay-L. Ay (Çev.). İstanbul: Sosyal.
- Sarı, M. (1982). El-Mevarid Littûlab. İstanbul: Bahar.
- Şarezorî, L.Y. (2019). Xwendinewekî Hermenotîkî Bo Şi’rî Mehwî. Kovara Wêjeya Kurdî (7), Zaningeha Selahaddîn. 136-158.
- Şeker, N.(2015). Ibn Ebu Cemre el Ezdî ve Behcetûl Nûfûs. Kahramanmaraş: Noya.
- Şimşek, İ. (2014). Din estetik boyutu / Tanrı, ruh ve ölüm. Samsun: Etüt.
- Tatar, B. (2004). Hermenotîk. İstanbul: İnsan.
- Tunç, O. (2008). Mela Ehmedê Cizîrî. İstanbul: Nubihar.
- Toprak, M. (2016). Hermeneutik ve Edebiyat. İstanbul: Dergah.
- Wilhelm, D. (1999). Hermeneutik ve Tin Bilimleri. Ö. Doğan (Çev.). İstanbul: Paradigma.
- Yavuz, Y. Ş. (2012). Te’vil. TDV İslam Ansiklopedisi. (c. 41, 27). İstanbul.
- Yılmaz, B. S. (2015). Dîwana Şêx Şemsedînê Exlatî. İstanbul: Nûbihar.
- Êrweyî, H. O. A. (2013). Xwendineke Hermenotîkî bû qesîda - hê di ber qalû belayê- ya Melayê Cizîrî. Teza Doktorayê. Zaningeha Soran.
- Zivingî, M. E. (1959). El-Iqdu’l-Cewherî fî Şerhî Dîwanî Şeyxil-Cezerî, (c 1, 11). Qamişlo.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Kürtçe |
|---|---|
| Konular | Kürt Dili, Edebiyatı ve Kültürü, Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Ekim 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 22 Mayıs 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Sayı: Özel Sayı - Klasik Kürt Edebiyat Özel Sayısı |
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.