Öz
Na xebate, sebebanê ereymendişê romanê Zazakî sero munaqaşa kena û nê sebaban dana verê çiman. Hetê ereymendişê romanê Zazakî de sebebanê polîtîk sero yew panaromaya kronolojîk dana. Wertevêjîyayişê romanê Zazakî de rolê dîyasporayî sero vindena. Mîyanê xebatanê edebî yê Zazakî de hetê tarixê edebîyatê Zazakî de hetanî ewro romano tewr verên sey Klama Pepûgî yeno qebul kerdene. Armancê na xebate no yo ke; tarixê edebîyatê Zazakî de zanayişê romano yewinî sero de yew îddîaya newe do bierzo werte. Îddîayê na xebate na ya ke; Klama Pepûgî ra ver, eserê Dêrsim’ra ve Dare Estene Seyit Rıza ke çap bîyo. Na xebate de eserê Dêrsim’ra ve Dare Estene Seyit Rızayî bi metodanê analîzê romanî do bêro analîzkerdene.
Anahtar Kelimeler
Romanê Zazakî Mehmet Gülmez Dêrsim’ra ve Dare Estene Seyit Rıza Edebîyato Modern yê Zazakî
Kaynakça
- Ahmedzade, H. (2004). Ulus ve Roman – Fars ve Kürt anlatısal Söylemi Üzerine Bir Çalışma. A. Z. Gündoğan (Çev). İstanbul: Pêrî Yayınları.
- Akman, İ. (2017). Postmodern Dönemin İki Önemli Kavramı Folklor ve Büyülü Gerçekçilik Ekseninde Kilama Pepûgî (Gukuk Kuşunun Şarkısı) Romanı. İnsan ve Toplumbilimleri Araştırmaları Dergisi. (Cilt:6, Sayı:5, 2613-2629).
- Akman, İ. (2019). Sözden Yazıya Zazaca. N. Beltekin û A. Kırkan (Ed). Zaza Romancılığı -Giriş- (179-232). İstanbul: Peywend Yayınları.
- Aktaş, Ş. (2003). Roman Sanatı ve Roman incelemesine Giriş. (6. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Antakyalıoğlu, Z. (2016). Roman Kuramına Giriş. (2. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Anuk, N. (2015). Behsê Tirkkerdişê Kurdan de Merkezêk: Enstîtuyê Cigêrayişê Kulturê Tirk. Tezê Masterî ya ke Çap Nêbîya. Mêrdîn: MAÛ. Enstîtûyê Ziwananê Ganîyan yê Tirkîya.
- Aydoğdu, Y. (2019). Sözden Yazıya Zazaca. N. Beltekin û A. Kırkan (Ed). Modern Zaza Öykücülüğünün Tarihsel Serüveni (109-133). İstanbul: Peywend Yayınları.
- Can, M. (2018). Bîblîyografyaya Kirmanckî (Zazakî) (1963-2017). İstanbul: Vate Yayınevi.
- Çağlayan, E. (2016). Zazalar Tarih Kültür ve Kimlik. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Eagelton, T., Jameson, F. û Said, E. W. (1993). Milliyetçilik, Sömürgecilik ve Yazın. Ş. Kaya (Çev). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Forster, E. M. (1985). Roman Sanatı. Ü. Aytür (Çev). (2. Baskı). İstanbul: Adam Yayınları.
- Gülmez, M. (1996). Dêrsim’ra ve Dare Estene Seyit Rıza. İstanbul: Zed Yayınları.
- Gündüz, D. (2000). Kilama Pepûgî. Ankara: Vartan Yayınları.
- Harvey, W.J. (2004). Romanda Sosyal Ortam (The Human Context). Philip Stevick (Ed.), Roman Teorisi (169-187). S. Katrancıoğlu (Çev). (4. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Hawthorn, J. (2014). Roman Analizi. Umut Köse vd. (Çev). İstanbul: Kesit Yayınları.
- Jusdanis, G. (2018). Geçikmiş Modernlik ve Estetik Kültür Milli Edebiyatın İcat Edilişi. Tuncay B. (Çev). (3. Baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
- Korkmaz, R. (2015).Yazınsal Okumalar. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Korkmaz, R. (2017). Romanda Mekânın Poetiği. R. Korkmaz û V. Şahin (Ed.). Romanda Mekân Romanda (Mekân Poetiği ve Çözümlemeler) (9-26). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Korkmaz, R. (2018). Sabahattin Ali’nin Romanlarında Karakterler/Kişiler Dünyası. R. Korkmaz û V. Şahin (Ed.). Romanda Kişiler Dünyası (Roman Karakterlerinin Doğası
- Üzerine İncelemeler) (11-23). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Malmîsanij, M. (2006). Türkiye ve Suriye’de Kürtçe Kitap yayımcılığının Dünü ve Bugünü. İstanbul: Vate Yayınevi.
- MacKay, M. (2019). Roman Nedir?. F. A. Özdemir (Çev). (2. Baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- Narlı, M. (2002). Romanda Zaman ve Mekân Kavramları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (Cilt: 5, Sayı: 7). Balıkesir, 91-106.
- Parla, J. (2018). Don Kişot’tan Bugüne Roman. (14. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Parıltı, A. Û Galip, Ö. (2010). Kürt Romanı Okuma Klavuzu. İstanbul: Sel Yayınları.
- Sayzek, H. (2015). Roman Terimleri Sözlüğü. (2. Baskı). Ankara: Hece Yayınları.
- Stevick, P. (2017) Roman Teorisi. S. Katrancıoğlu (Çev). (4. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Şahin, V. (2018). İstanbul’un Bir Yüzü Romanında Kişiler Dünyası. R. Korkmaz û V. Şahin (Ed). Romanda Kişiler Dünyası (Roman Karakterlerinin Doğası Üzerine İncelemeler) (25-43). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Varol, M. (2015). Zazaca Yazılan Eserlere Dair Bir Bibliyografya (1899-2014). Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi. (Yıl:1, Cilt:1, Sayı:1, 39-54).
Öz
This study includes evaluations on the delay of the emergence of the Zazaki novel and the reasons for this delay. It will draw a chronological panorama on the political reasons for the delay in the emergence of the Zaza novel, and will focus on the effects of the diaspora on the emergence of the Zaza novel. Until today, "Kilama Pepûgî" is accepted as the first novel published in 2000 in terms of literary history in Zazaki literature studies. The objective of this study is to put forward a new claim in the first novel discussions in the history of Zaza literature. "Kilama Pepûgî", which was published in 2000 as the first Zazaki novel, was accepted until today. The claim of this study; in the history of Zazaki literature, "Dêrsim'ra ve Dare Estene Seyit Rıza", published in 1996 before "Kilama Pepûgî", should be analyzed within the scope of Zazaki first novel discussions and a new discussion should be initiated. In this study, the work named "Dêrsim'ra ve Dare Estene Seyit Rıza" will be analyzed with novel analysis methods. After the analysis of the work, the information obtained will be expressed in the conclusion part.
Anahtar Kelimeler
Zazakî Novel Zazakî Modern Literature Dêrsim’ra ve Dare Estene Seyit Rıza Kilama Pepûgî Mehmet Gülmez
Kaynakça
- Ahmedzade, H. (2004). Ulus ve Roman – Fars ve Kürt anlatısal Söylemi Üzerine Bir Çalışma. A. Z. Gündoğan (Çev). İstanbul: Pêrî Yayınları.
- Akman, İ. (2017). Postmodern Dönemin İki Önemli Kavramı Folklor ve Büyülü Gerçekçilik Ekseninde Kilama Pepûgî (Gukuk Kuşunun Şarkısı) Romanı. İnsan ve Toplumbilimleri Araştırmaları Dergisi. (Cilt:6, Sayı:5, 2613-2629).
- Akman, İ. (2019). Sözden Yazıya Zazaca. N. Beltekin û A. Kırkan (Ed). Zaza Romancılığı -Giriş- (179-232). İstanbul: Peywend Yayınları.
- Aktaş, Ş. (2003). Roman Sanatı ve Roman incelemesine Giriş. (6. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Antakyalıoğlu, Z. (2016). Roman Kuramına Giriş. (2. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Anuk, N. (2015). Behsê Tirkkerdişê Kurdan de Merkezêk: Enstîtuyê Cigêrayişê Kulturê Tirk. Tezê Masterî ya ke Çap Nêbîya. Mêrdîn: MAÛ. Enstîtûyê Ziwananê Ganîyan yê Tirkîya.
- Aydoğdu, Y. (2019). Sözden Yazıya Zazaca. N. Beltekin û A. Kırkan (Ed). Modern Zaza Öykücülüğünün Tarihsel Serüveni (109-133). İstanbul: Peywend Yayınları.
- Can, M. (2018). Bîblîyografyaya Kirmanckî (Zazakî) (1963-2017). İstanbul: Vate Yayınevi.
- Çağlayan, E. (2016). Zazalar Tarih Kültür ve Kimlik. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Eagelton, T., Jameson, F. û Said, E. W. (1993). Milliyetçilik, Sömürgecilik ve Yazın. Ş. Kaya (Çev). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Forster, E. M. (1985). Roman Sanatı. Ü. Aytür (Çev). (2. Baskı). İstanbul: Adam Yayınları.
- Gülmez, M. (1996). Dêrsim’ra ve Dare Estene Seyit Rıza. İstanbul: Zed Yayınları.
- Gündüz, D. (2000). Kilama Pepûgî. Ankara: Vartan Yayınları.
- Harvey, W.J. (2004). Romanda Sosyal Ortam (The Human Context). Philip Stevick (Ed.), Roman Teorisi (169-187). S. Katrancıoğlu (Çev). (4. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Hawthorn, J. (2014). Roman Analizi. Umut Köse vd. (Çev). İstanbul: Kesit Yayınları.
- Jusdanis, G. (2018). Geçikmiş Modernlik ve Estetik Kültür Milli Edebiyatın İcat Edilişi. Tuncay B. (Çev). (3. Baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
- Korkmaz, R. (2015).Yazınsal Okumalar. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Korkmaz, R. (2017). Romanda Mekânın Poetiği. R. Korkmaz û V. Şahin (Ed.). Romanda Mekân Romanda (Mekân Poetiği ve Çözümlemeler) (9-26). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Korkmaz, R. (2018). Sabahattin Ali’nin Romanlarında Karakterler/Kişiler Dünyası. R. Korkmaz û V. Şahin (Ed.). Romanda Kişiler Dünyası (Roman Karakterlerinin Doğası
- Üzerine İncelemeler) (11-23). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Malmîsanij, M. (2006). Türkiye ve Suriye’de Kürtçe Kitap yayımcılığının Dünü ve Bugünü. İstanbul: Vate Yayınevi.
- MacKay, M. (2019). Roman Nedir?. F. A. Özdemir (Çev). (2. Baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- Narlı, M. (2002). Romanda Zaman ve Mekân Kavramları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (Cilt: 5, Sayı: 7). Balıkesir, 91-106.
- Parla, J. (2018). Don Kişot’tan Bugüne Roman. (14. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Parıltı, A. Û Galip, Ö. (2010). Kürt Romanı Okuma Klavuzu. İstanbul: Sel Yayınları.
- Sayzek, H. (2015). Roman Terimleri Sözlüğü. (2. Baskı). Ankara: Hece Yayınları.
- Stevick, P. (2017) Roman Teorisi. S. Katrancıoğlu (Çev). (4. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Şahin, V. (2018). İstanbul’un Bir Yüzü Romanında Kişiler Dünyası. R. Korkmaz û V. Şahin (Ed). Romanda Kişiler Dünyası (Roman Karakterlerinin Doğası Üzerine İncelemeler) (25-43). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Varol, M. (2015). Zazaca Yazılan Eserlere Dair Bir Bibliyografya (1899-2014). Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi. (Yıl:1, Cilt:1, Sayı:1, 39-54).
Öz
Bu çalışmada Zazaca romanın ortaya çıkışının gecikmesinin ve bu gecikmenin sebepleri üzerine değerlendirmelere yer verilmiştir. Çalışmada Zazaca romanın ortaya çıkışındaki gecikmenin politik sebepleri üzerine kronolojik panaroma çizip, Zazaca romanın ortaya çıkmasında diasporanın etkileri üzerinde duracaktır. Bugüne kadar Zazaca edebiyat çalışmalarında edebiyat tarihi açısından ilk roman 2000 yılında yayımlanan “Kilama Pepûgî” olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmanın amacı Zaza edebiyat tarihinde ilk roman tartışmalarında yeni bir iddia ileri sürmektir. Bu çalışmanın iddiası; Zazaca edebiyat tarihinde “Kilama Pepûgî”’den önce, 1996’da yayımlanan “Dêrsim’ra ve Dare Estene Seyit Rıza” adlı eserin, Zazaca ilk roman tartışmaları kapsamında analiz etmek ve yeni bir tartışmaya kapı aralamaktır. “Dêrsim’ra ve Dare Estene Seyit Rıza” adlı eser, roman analiz metodlarıyla analiz edilecektir. Eserin analizinden sonra, elde edilen bilgiler sonuç kısmında ifade edilecektir.
Anahtar Kelimeler
Zazaca Roman Modern Zaza Edebiyatı Dêrsim’ra ve Dare Estene Seyit Rıza Kilama Pepûgî Mehmet Gülmez
Kaynakça
- Ahmedzade, H. (2004). Ulus ve Roman – Fars ve Kürt anlatısal Söylemi Üzerine Bir Çalışma. A. Z. Gündoğan (Çev). İstanbul: Pêrî Yayınları.
- Akman, İ. (2017). Postmodern Dönemin İki Önemli Kavramı Folklor ve Büyülü Gerçekçilik Ekseninde Kilama Pepûgî (Gukuk Kuşunun Şarkısı) Romanı. İnsan ve Toplumbilimleri Araştırmaları Dergisi. (Cilt:6, Sayı:5, 2613-2629).
- Akman, İ. (2019). Sözden Yazıya Zazaca. N. Beltekin û A. Kırkan (Ed). Zaza Romancılığı -Giriş- (179-232). İstanbul: Peywend Yayınları.
- Aktaş, Ş. (2003). Roman Sanatı ve Roman incelemesine Giriş. (6. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Antakyalıoğlu, Z. (2016). Roman Kuramına Giriş. (2. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Anuk, N. (2015). Behsê Tirkkerdişê Kurdan de Merkezêk: Enstîtuyê Cigêrayişê Kulturê Tirk. Tezê Masterî ya ke Çap Nêbîya. Mêrdîn: MAÛ. Enstîtûyê Ziwananê Ganîyan yê Tirkîya.
- Aydoğdu, Y. (2019). Sözden Yazıya Zazaca. N. Beltekin û A. Kırkan (Ed). Modern Zaza Öykücülüğünün Tarihsel Serüveni (109-133). İstanbul: Peywend Yayınları.
- Can, M. (2018). Bîblîyografyaya Kirmanckî (Zazakî) (1963-2017). İstanbul: Vate Yayınevi.
- Çağlayan, E. (2016). Zazalar Tarih Kültür ve Kimlik. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Eagelton, T., Jameson, F. û Said, E. W. (1993). Milliyetçilik, Sömürgecilik ve Yazın. Ş. Kaya (Çev). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Forster, E. M. (1985). Roman Sanatı. Ü. Aytür (Çev). (2. Baskı). İstanbul: Adam Yayınları.
- Gülmez, M. (1996). Dêrsim’ra ve Dare Estene Seyit Rıza. İstanbul: Zed Yayınları.
- Gündüz, D. (2000). Kilama Pepûgî. Ankara: Vartan Yayınları.
- Harvey, W.J. (2004). Romanda Sosyal Ortam (The Human Context). Philip Stevick (Ed.), Roman Teorisi (169-187). S. Katrancıoğlu (Çev). (4. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Hawthorn, J. (2014). Roman Analizi. Umut Köse vd. (Çev). İstanbul: Kesit Yayınları.
- Jusdanis, G. (2018). Geçikmiş Modernlik ve Estetik Kültür Milli Edebiyatın İcat Edilişi. Tuncay B. (Çev). (3. Baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
- Korkmaz, R. (2015).Yazınsal Okumalar. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Korkmaz, R. (2017). Romanda Mekânın Poetiği. R. Korkmaz û V. Şahin (Ed.). Romanda Mekân Romanda (Mekân Poetiği ve Çözümlemeler) (9-26). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Korkmaz, R. (2018). Sabahattin Ali’nin Romanlarında Karakterler/Kişiler Dünyası. R. Korkmaz û V. Şahin (Ed.). Romanda Kişiler Dünyası (Roman Karakterlerinin Doğası
- Üzerine İncelemeler) (11-23). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Malmîsanij, M. (2006). Türkiye ve Suriye’de Kürtçe Kitap yayımcılığının Dünü ve Bugünü. İstanbul: Vate Yayınevi.
- MacKay, M. (2019). Roman Nedir?. F. A. Özdemir (Çev). (2. Baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- Narlı, M. (2002). Romanda Zaman ve Mekân Kavramları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (Cilt: 5, Sayı: 7). Balıkesir, 91-106.
- Parla, J. (2018). Don Kişot’tan Bugüne Roman. (14. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Parıltı, A. Û Galip, Ö. (2010). Kürt Romanı Okuma Klavuzu. İstanbul: Sel Yayınları.
- Sayzek, H. (2015). Roman Terimleri Sözlüğü. (2. Baskı). Ankara: Hece Yayınları.
- Stevick, P. (2017) Roman Teorisi. S. Katrancıoğlu (Çev). (4. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Şahin, V. (2018). İstanbul’un Bir Yüzü Romanında Kişiler Dünyası. R. Korkmaz û V. Şahin (Ed). Romanda Kişiler Dünyası (Roman Karakterlerinin Doğası Üzerine İncelemeler) (25-43). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Varol, M. (2015). Zazaca Yazılan Eserlere Dair Bir Bibliyografya (1899-2014). Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi. (Yıl:1, Cilt:1, Sayı:1, 39-54).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Kürtçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Mart 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Eylül 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022Cilt: 7 Sayı: 1 |
Cited By
The representation of language and belonging in some selected Zazaki novels
Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi
https://doi.org/10.56491/buydd.1216367
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.