This study is prepared with the aim of identifying and introducing the earliest texts in Kirmanci (Zaza) language and their authors. These texts were written or published between 1789 and 1903. With this study, the course of Kirmanc language writing is studied from the end of the 18th century to the beginning of the 20th century. Two of the authors of these texts are Kirmanc, while the others are Russian, German, British and Bulgarian. Thanks to the words in these texts, the regions to which the texts belong can be determined, the alphabets used for writing in Kirmanc language until now can be seen and the changes of the words can be compared with today's language. However, since the Kirmancs both have not been able to have their own ongoing political centers and could not make their language that of writing and literary in its fullest sense, the remaining texts were prepared mostly by orientalists. This situation both causes difficulties in accessing resources and does not give an opportunity to follow an uninterrupted process for a diacronic study.
Old texts studies of orientalists the oldest text Kirmanccian (Zaza) alphabets Kirmancc (Zaza) authors
Na xebate, seba tesbîtkerdiş û dayîşşinasnayîşê nuştox û nuşteyê kirmanckîyan (zazakîyan) yê tewr kehenan ra amade bîye. Nê metnê kehenî mabênê serranê 1798î û 1903î de nusîyayê yan zî weşanîyayê. Bi na xebate seyrê nusîyayîşê kirmanckî peynîyê seserra 18. ra heta destpêkê seserra 20. teqîb bena. Nuştoxanê nê metnan ra di kesî kirmanc ê, ê bînî rûs, alman, îngiliz û bulgar ê. Çekuyê ke nê metnan de yê, firsend danê ke mintiqaya nê nuşteyan ca bibê, alfabeye ke heta ewro seba nuştişê kirmanckî şuxilîyayê bivînîyê û vurîyayîşê înan ziwanê ewroyî reyde bidîyê pêver. Labelê seba ke kirmancî hem hetê sîyasî ra wayîrê merkezanê berdewaman nêbî hem zî ziwanê xo manaya kamîle de nêşayî bikerê ziwanê nuştiş û edebîyatî metnê mendeyê ke nika destê ma de yê hîna vêşêr hetê orîyantalîstan ra amade bîyê. Na rewşe zî hem resayîşê çimeyan de zehmetî vejeno hem zî seba xebetêka dîakronîk teqibkerdişê prosesêkê bêbirîyayîşî nêdano dest.
Metnê verênî Xebatê orîyantalîstan Metno tewr verên Alfabeyê kirmanckî (zazakî) Nuştoxê kirmanckî (zazakî)
Çalışma en eski Kırmancca (Zazaca) metinlerin ve yazarlarının tespit edilmesi ve tanıtılması amacıyla ile hazırlanmıştır. Metinler 1789 ile 1903 yılları arasında yazılmış veya yayınlanmıştır. Çalışma ile Kırmancca yazının seyri 18. yüzyılın sonunda 20. yüzyılın başına değin takib edilmektedir. Metinlerin yazarlarından ikisi Kırmanc diğerleri ise Rus, Alman, İngiliz ve Bulgardır. Metinlerde bulunan sözcükler sayesinde metinlerin ait oldukları bölgeler tespit edilebilmekte, bugüne kadar Kırmancca yazım için kullanılan alfabeleri görülmekte ve değişimlerini bugünün diliyle karşılaştırılabilmektedir. Fakat Kırmancca hem devam edegelen siyasi merkezlere sahip olamamaları hem de dillerini tam anlamda yazı ve edebiyat dili yapamadıklarından şimdiye kalan metinler daha çok oryantalistler tarafından hazırlanmıştırlar. Bu durum hem kaynaklara ulaşma noktasında sıkıntı çıkardı hem de diakronik bir çalışma için kesintisiz bir süreci takip etme fırsatı vermedi.
Eski metinler oryantalistlerin çalışmaları en eski metin kirmancca (zazaca) alfabeler kirmancca (zazaca) yazarlar
Birincil Dil | Kürtçe |
---|---|
Konular | Dilbilim, Antropoloji, Sanat ve Edebiyat |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2020 |
Gönderilme Tarihi | 14 Temmuz 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020Özel Sayı - Zazaca ve Zazalar; Edebiyat, Kültür ve Dil |
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.