This article deals with the theme and philosophical ideas of the poem Ey av û av. The poem Ey av û av differs from Faqî Teyran’s other poems due to its philosophical content. In the poem, human qualities are attributed to water and philosophical dialogues take place between water and Faqî. The philosophy of existence has been the subject of thought and ideas since ancient times. In this poem, Faqî Tayran philosophized on the language of being within the framework of Sufism and reasoning and contemplated these issues with the method of question and answer. He researched the wisdom of things and the language of existence under the guidance of the Qur'an. According to Faqî Tayran's thought, Allah is Wajibu'l Vicud, and with His power He creates four substances (water, soil, wind, fire) from nothing and creates them with four temperaments (hot, cold, hard, soft). Out of his love for man, God created the universe out of these four substances with his own knowledge. The purpose of man, which is wisdom, therefore, must be in contemplation and attain the wisdom of Allah.
Ev nivîsar derbarê tema û hizrên felsefî yên di helbesta Ey av û avê de ye. Helbesta Ey av û avê bi naveroka xwe ya felsefî ji helbestên din yên Feqiyê Teyran vediqete. Di helbestê de “av” bi însên ve hatiye wesfandin û di navbera av û Feqî de diyalogên felsefî derbas dibin. Felsefeya hebûnê ji demen kevnar ve bûye mijarên hizr û ramînê. Feqiyê Teyran jî bi siruşta sofigeriyê di çarçoveya hikemî de di helbesta xwe de li ser zimanê hebûnê felsefe kiriye û bi pirs û bersivan li ser van mijaran fikiriye. Bi çavkaniya Qur’anê hikmeta eşyayan, zimanê hebûnê vekolaye. Li gorî hizra Feqiyê Teyran, Xwedê Vacibu‘l Vicûd e, bi qudreta xwe ji tunebûnê çar bakir (av, ax, ba, agir) afirandiye û bi çar tebî‘etan (germ, sar, hişk, nerm) wech kiriye. Xwedê ji ‘işqa însên bi ‘ilma xwe ji van çar madeyan ‘alem afirandiye. Armanca însên ku me‘rîfet e lewma divê bifikire û di hikmeta Xwedê de têbigihe.
Bu makale, Ey av û av şiirinin teması ve felsefi fikirleri üzerinedir. Ey av û av şiiri sahip olduğu felsefi içerik nedeniyle Feqiyê Teyran’ın diğer şiirlerinden ayrılmaktadır. Şiirde suya insani vasıflar yüklenmiştir ve su ile Feqiyê Teyran arasında varlık/varoluş üzerine diyaloglar geçmektedir. Varlık felsefesi eski çağlardan beri düşünce ve fikir konusu olmuştur. Feqiyê Teyran da bu şiirinde tasavvuf gereği, muhakeme çerçevesinde varlık dili üzerine felsefe yapmış ve soru cevap yöntemiyle bu konular üzerine tefekkür etmiştir. Kuran rehberliğinde eşyanın hikmetini ve varlık dilini araştırmıştır. Feqiyê Teyran’ın düşüncesine göre, Allah, Vâcibü’l-vücûd’tur, kudretiyle dört maddeyi (su, toprak, rüzgâr, ateş) yoktan var edendir ve onları dört mizaçla (sıcak, soğuk, sert, yumuşak) vech edendir. Allah insana olan aşkından, kendi ilmiyle bu dört maddeden kâinatı yaratmıştır. İnsanın amacı ki irfândır, dolayısıyla tefekkür etmeli ve Allah’ın hikmetine nail olmalıdır.
Birincil Dil | Kürtçe |
---|---|
Konular | Kürt Dili, Edebiyatı ve Kültürü, Sanat ve Edebiyat |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 20 Ekim 2023 |
Gönderilme Tarihi | 10 Mart 2023 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Sayı: Özel Sayı - Klasik Kürt Edebiyat Özel Sayısı |
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.