Öz
Arap edebiyatında hayatının tamamını roman ve öyküye adayarak roman türünün bu edebiyatta kökleşip itibar görmesinin en etkin yazarlarından sayılan Necîb Mahfûz’un, her iki türün de şiirle eşdeğer tutulmasındaki büyük katkısı tüm eleştirmenler tarafından kabul görmektedir. Mısır’da tercüme çalışmalarıyla birlikte zemin bulan modern nesir türlerinin birer şube olmasının önündeki engebeli yolları aşan Mahfûz, özellikle romanın başlangıç, olgunlaşma ve zirve dönemlerini bizzat yaşamış birisi olarak Arap edebiyatında bu türün tartışmasız en büyük yazarlarındandır. Bu çalışmada eserlerinde olaylara geniş bir çerçeveden bakabilme yetisine sahip, 20.yy. Mısır toplumunun temel değerlerinde aksayan yanları dile getiren yazarın, modern roman tekniklerini esas aldığı tavrıyla, sıradan, öğütvari ve propagandacı tarzdan uzak; dönemin ve Arap toplumunun gerçeklerine dokunan bir anlayışla kaleme aldığı “Şehru’l-‘Asel” adlı öyküsünün tahlili yapılarak, sosyokültürel çatışmalar odaklı, eleştirel bir perspektifle değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Arap edebiyatı Necîb Mahfûz Şehru’l-‘Asel Yitirilen Değerler.
Kaynakça
- ‘Abdul‘azîz, İbrâhîm. (2006). Enâ Necîb Mahfûz ‘Sîretu Hayatin Kamile’. Kahire: Dâru’l-fikru’l-‘Arabî.
- ‘Abdullâh, Muhammed Hasan. (2001). el-İslâmiyetu ve’r-Rûhîyetu fî Edeb Necîb Mahfûz. Kahire: Dâru’l-Kabâ’u li’t-Tibâ’ti ve’n-Neşr ve’t-Tevzi’.
- Abdülhadioğlu, Ahmet. (2018). Klasikten Moderne: Arap Şiirinde Şiir-Mekân İlişkisi. Tarih Okulu Dergisi, (33), 997-1043.
- Allen, Roger. (2005). Edebiyat Tarihi ve Arap Romanı. Faruk Çiftçi (Çev). KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, (6), 129-150.
- Ayyıldız, Erol. (ty). Necib Mahfûz Hayatı Sanatı ve Eserleri. Bursa: Fatih Yayınları.
- el-‘Asîrî, Îmân bint-i Muhammed. (2010). Ârâu Necîb Mahfûz fî Davvu’l-‘akîdetu’l- İslâmîyye. Cidde: Dâru’l-Ummeti.
- Çetişli, İsmail. (2016). Metin Tahlillerine Giriş-2 Hikâye-Roman-Tiyatro. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Dayf, Şevkî. (1961). el-Edebu’l-ʿArabiyyu’l-muʿâsır fî Mısr, Kâhire: Dâru’l-Ma‘ârif.
- Dîb, ‘Alî Hasan. (1977). Necîb Mahfûz Beyne’l-il-Hâd ve’l-Îmân, Beyrut: Dâru’l-Menâra.
- el-Fâhûrî, Hannâ. (1986). Târîhu’l-edebi’l-ʿArabî, “el-‘edebu’l-hadîs”, Beyrut: Dâru’l-Cîl.
- ———. (1986). Târîhu’l-edebi’l-ʿArabî, “el-‘edebu’l-kadîm”, Beyrut: Dâru’l-Cîl.
- Forster, E.M. (1985). Roman Sanatı, Ünal Aytür (Çev). İstanbul: Adam Yayınları.
- el-Gîtânî, Cemâl. (1980). Necîb Mahfûz Yetezekker. Beyrut: Dâru’l-Mesîra.
- Heykel, Ahmed. (1993). Tatavvuru’l-edebi’l-hadîs fî Mısr. Kâhire: Dâru’l-Ma‘ârif.
- Hourani, Albert. (1968). el-fikru’l-‘Arabî fî’l-‘asru’n-Nahda‘1798-1939’. Kerîm ‘Azkûl (Çev). Beyrut: Dâr el-Nehâr.
- ‘Îd, Hüseyîn. (1997). Necîb Mahfûz ‘Sîratu Zâtîyetun Edebîye’. Kahire: el-Dâru’l-Mısrîyetu’l Lübnânîyetu.
- ‘Îd, Recâ. (1974). Dirâset fî Edeb Necîb Mahfûz, İskenderiye: Münşe’tu’l-Ma‘arif.
- el-‘İnânî, Selve (2002). Necîb Mahfûz ‘Emiru’r-rivâyetu’l-‘Arabîye. Kahire: Mektebetu Dâru’l-‘Arabî li’l-Küttâb.
- Mahfûz, Necîb. (2006). Eteheddesu İleykum. Beyrut: Dâru’l-‘Avde.
- ———. (2007). Şehru’l-‘Asel. (2. Baskı). Kahire: Dâru’ş-Şurûk.
- ———. (1988). Nobel 1988: Kitâb Tezkârî, Kahire: Vizâretü’s-Sekâfetü’l-Mısrîye.
- Nebîl, Ferec. (1986). Necîb Mahfûz ‘Hayâtuhu ve Edebuhu’. Kahire, el-Hey’etu’l-Mısrîyetu’l ‘amme li’l-Küttâb.
- en-Nekkâş, Recâ’. (1995). Fî Hub Necîb Mahfûz. Kahire: Daru’ş-Şurûk.
- ———. (2011). Safahât min Müzekkirât Necîb Mahfûz. Kahire: Dâru’ş-Şurûk.
- en-Nu‘aymî, Hasan Muhammed. (2019). el-edebu’l-‘Arabîyyu’l-Hadîs ‘neş’etehu ve tatvirih’. Cidde: Dâr Havârizm el-‘Alemiye.
- es-Seyyîd, Şefî’. (1988). İtticehâtu’r-rivâyetu’l-Mısrîye. Kahire: Mektebetu’ş-Şebâb.
- Şukrî, Ğâlî. (1988). Necîb Mahfûz Mine’l-Cemâliyye ile Nobel. Kahire: el-Hey’etu’l-‘Amme li’l-İsti‘lâmât.
- Taha Bedr, ‘Abdu’l-Muhsin. (1977). Tatavvuru’r-rivayeti’l-‘Arabîyeti’l-hadîse fî Mısr ‘1870 1938’. Kahire: Müessetu’l-Ma‘ârif li’t-tiba‘âte ve’l-neşr.
- ———. (1988). el-Ru’ye ve’l-Edât, Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif.
- ‘Usfûr, Câbir. (1998). “Nukkâd Necîb Mahfûz”, Necîb Mahfûz: İbdâ’ Nısf Karn. Gâlî Şükrî (Haz). Beyrut: Dâru’ş-Şurûk.
- ———. (2010). Necîb Mahfûz er-Remzü ve’l-Kîmetu. Kahire: el-Dâru’l- Mısrîyetu’l Lübnânîyeti.
- Ürün, Ahmet Kazım. (2002). Necip Mahfuz ‘Toplumsal Gerçekçi Romanları’. Konya: Çizgi Kitabevi.
- Vâdî, Taha. (2002). er-Rivâyetu’s-siyâsiyetu. Kahire: Dâru’n-neşr li’l-Cema‘âtu’l-Mısrîye.
- Yâğî, ‘Abdârrahman. (1999). Fî’l-cuhûdu’r-rivâiyeti min Selîm el-Bustânî ile Necîb Mahfûz. Beyrut: Dâru’l-Fârâbî.
- Yıldız, Musa. (1998). Necîb Mahfûz‟un Sembolik Romanları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Zeydân, Corcî. (2013). Târîhu âdâbi’l-lugati’l-ʿArabiyye. Kahire: Hendâvi Neşriyat.
- ez-Zeyât, Ahmed Hasan. (2013). Târîhu’l-edebi’l-‘Arabî. Kahire: Dâr Nehdat Mısr lî’t-tibâ‘â ve’l-neşr.
Öz
Naguib Mahfouz, who is considered one of the most influential writers in Arabic literature, devoting his whole life to novels and short stories, is accepted by all critics as his great contribution to equating both genres with poetry. It has overcome the rough roads that prevent the modern prose genres, which found ground with the translation studies in Egypt, to become a branch. Mahfouz is one of the greatest writers of this genre in Arabic literature, especially as someone who has personally experienced the beginning, maturation and peak periods of the novel. In this study, with ability to look at events from a wide perspective in his works, the author expresses the flaws in the basic values of Egyptian society at the 20th century, with his attitude based on modern novel techniques which is far from ordinary, advice-like and propagandist. The analysis of his story “Shehru’l-‘Asel”, which he wrote with an understanding that touches the realities of society, was evaluated with a critical perspective focused on socio-cultural conflicts.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ‘Abdul‘azîz, İbrâhîm. (2006). Enâ Necîb Mahfûz ‘Sîretu Hayatin Kamile’. Kahire: Dâru’l-fikru’l-‘Arabî.
- ‘Abdullâh, Muhammed Hasan. (2001). el-İslâmiyetu ve’r-Rûhîyetu fî Edeb Necîb Mahfûz. Kahire: Dâru’l-Kabâ’u li’t-Tibâ’ti ve’n-Neşr ve’t-Tevzi’.
- Abdülhadioğlu, Ahmet. (2018). Klasikten Moderne: Arap Şiirinde Şiir-Mekân İlişkisi. Tarih Okulu Dergisi, (33), 997-1043.
- Allen, Roger. (2005). Edebiyat Tarihi ve Arap Romanı. Faruk Çiftçi (Çev). KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, (6), 129-150.
- Ayyıldız, Erol. (ty). Necib Mahfûz Hayatı Sanatı ve Eserleri. Bursa: Fatih Yayınları.
- el-‘Asîrî, Îmân bint-i Muhammed. (2010). Ârâu Necîb Mahfûz fî Davvu’l-‘akîdetu’l- İslâmîyye. Cidde: Dâru’l-Ummeti.
- Çetişli, İsmail. (2016). Metin Tahlillerine Giriş-2 Hikâye-Roman-Tiyatro. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Dayf, Şevkî. (1961). el-Edebu’l-ʿArabiyyu’l-muʿâsır fî Mısr, Kâhire: Dâru’l-Ma‘ârif.
- Dîb, ‘Alî Hasan. (1977). Necîb Mahfûz Beyne’l-il-Hâd ve’l-Îmân, Beyrut: Dâru’l-Menâra.
- el-Fâhûrî, Hannâ. (1986). Târîhu’l-edebi’l-ʿArabî, “el-‘edebu’l-hadîs”, Beyrut: Dâru’l-Cîl.
- ———. (1986). Târîhu’l-edebi’l-ʿArabî, “el-‘edebu’l-kadîm”, Beyrut: Dâru’l-Cîl.
- Forster, E.M. (1985). Roman Sanatı, Ünal Aytür (Çev). İstanbul: Adam Yayınları.
- el-Gîtânî, Cemâl. (1980). Necîb Mahfûz Yetezekker. Beyrut: Dâru’l-Mesîra.
- Heykel, Ahmed. (1993). Tatavvuru’l-edebi’l-hadîs fî Mısr. Kâhire: Dâru’l-Ma‘ârif.
- Hourani, Albert. (1968). el-fikru’l-‘Arabî fî’l-‘asru’n-Nahda‘1798-1939’. Kerîm ‘Azkûl (Çev). Beyrut: Dâr el-Nehâr.
- ‘Îd, Hüseyîn. (1997). Necîb Mahfûz ‘Sîratu Zâtîyetun Edebîye’. Kahire: el-Dâru’l-Mısrîyetu’l Lübnânîyetu.
- ‘Îd, Recâ. (1974). Dirâset fî Edeb Necîb Mahfûz, İskenderiye: Münşe’tu’l-Ma‘arif.
- el-‘İnânî, Selve (2002). Necîb Mahfûz ‘Emiru’r-rivâyetu’l-‘Arabîye. Kahire: Mektebetu Dâru’l-‘Arabî li’l-Küttâb.
- Mahfûz, Necîb. (2006). Eteheddesu İleykum. Beyrut: Dâru’l-‘Avde.
- ———. (2007). Şehru’l-‘Asel. (2. Baskı). Kahire: Dâru’ş-Şurûk.
- ———. (1988). Nobel 1988: Kitâb Tezkârî, Kahire: Vizâretü’s-Sekâfetü’l-Mısrîye.
- Nebîl, Ferec. (1986). Necîb Mahfûz ‘Hayâtuhu ve Edebuhu’. Kahire, el-Hey’etu’l-Mısrîyetu’l ‘amme li’l-Küttâb.
- en-Nekkâş, Recâ’. (1995). Fî Hub Necîb Mahfûz. Kahire: Daru’ş-Şurûk.
- ———. (2011). Safahât min Müzekkirât Necîb Mahfûz. Kahire: Dâru’ş-Şurûk.
- en-Nu‘aymî, Hasan Muhammed. (2019). el-edebu’l-‘Arabîyyu’l-Hadîs ‘neş’etehu ve tatvirih’. Cidde: Dâr Havârizm el-‘Alemiye.
- es-Seyyîd, Şefî’. (1988). İtticehâtu’r-rivâyetu’l-Mısrîye. Kahire: Mektebetu’ş-Şebâb.
- Şukrî, Ğâlî. (1988). Necîb Mahfûz Mine’l-Cemâliyye ile Nobel. Kahire: el-Hey’etu’l-‘Amme li’l-İsti‘lâmât.
- Taha Bedr, ‘Abdu’l-Muhsin. (1977). Tatavvuru’r-rivayeti’l-‘Arabîyeti’l-hadîse fî Mısr ‘1870 1938’. Kahire: Müessetu’l-Ma‘ârif li’t-tiba‘âte ve’l-neşr.
- ———. (1988). el-Ru’ye ve’l-Edât, Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif.
- ‘Usfûr, Câbir. (1998). “Nukkâd Necîb Mahfûz”, Necîb Mahfûz: İbdâ’ Nısf Karn. Gâlî Şükrî (Haz). Beyrut: Dâru’ş-Şurûk.
- ———. (2010). Necîb Mahfûz er-Remzü ve’l-Kîmetu. Kahire: el-Dâru’l- Mısrîyetu’l Lübnânîyeti.
- Ürün, Ahmet Kazım. (2002). Necip Mahfuz ‘Toplumsal Gerçekçi Romanları’. Konya: Çizgi Kitabevi.
- Vâdî, Taha. (2002). er-Rivâyetu’s-siyâsiyetu. Kahire: Dâru’n-neşr li’l-Cema‘âtu’l-Mısrîye.
- Yâğî, ‘Abdârrahman. (1999). Fî’l-cuhûdu’r-rivâiyeti min Selîm el-Bustânî ile Necîb Mahfûz. Beyrut: Dâru’l-Fârâbî.
- Yıldız, Musa. (1998). Necîb Mahfûz‟un Sembolik Romanları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Zeydân, Corcî. (2013). Târîhu âdâbi’l-lugati’l-ʿArabiyye. Kahire: Hendâvi Neşriyat.
- ez-Zeyât, Ahmed Hasan. (2013). Târîhu’l-edebi’l-‘Arabî. Kahire: Dâr Nehdat Mısr lî’t-tibâ‘â ve’l-neşr.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Temmuz 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022Cilt: 7 Sayı: 2 |
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.