Öz
In the history of Kurdish Literature, there are so many authors and writers who are still known by their names, that is, not so much information of their lives and works can be obtained. In this paper, based on the searches in Ottoman Archives, some aspects of Rasul Masti's life are described. Rasul Masti was a Kurdish tutor, educator, scientist, and physicist. The paper attempts to shed a light on his life and works relying on Ottoman Archive documents and references. Also, according to these references and documents, the paper demonstrates his published books and lost works. It also shows his poetic experience, his relation with the poet, Sheikh Razay Talabani through collecting some of his poems. Despite of all that, the paper studies his creative scientific efforts and various stages of his life in education, in this way, it depicts in writing style, the history of education in Kurdish society.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Al-kurdî, M. (2008). Almeusu'etul-kebrî li meşahîril-kurd 'ebret-tarîx, c.2, Beyrut: addarul'erebbiye lîlmewusu'at.
- Arslantaş, N. (2007). “ll.Abdülhamid Zamanında Kaleme Alınan Bir Deprem Risalesi: Resul Mesti Efendi'nin Siper-i Zelzele'si [Paratremblements De Terre]” M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, ss. 129-168.
- Baban, C. (2012). E’lamul-Kurd, Etteb’etus-saniye, Hewlêr: Dar Aras.
- Behirkeyî, T. (2010). Mêjûy Zanayanî Kurd, Billawkrawekanî Korrbendî Hizrî İslamî, Çapî Yekem, Hewlêr: Çapxaney Aras
- Esseyyid, F. (1990). Mu'cemul-elqab wel-esma elmuste'are fît-tarîxil-erebî welîslam, Beyrut: Dar el-ilim lil-melayîn.
- Fuad, K. (1984). “Be boney koçî diwayî Mamosta Tofîq Wehbî yewe (1891-1984)”, Govarî Hîwa, Billawkirawey Entittoy Kurd, j. 2, r.17-19.
- Hawar, M. (2007). Bîrewerî, Silêmanî: Billawkrawekanî Binkey Jîn.
- Mistefa, Ş. (2010). Dîwanî Şêx Rezay Tallebanî, Çapî Duwem, Hewlêr: Billawkrawey Aras.
- Mukiryanî, G. (2019). Gullçinî Gîw, Rêkxistin û Amadekirdinî Kurdistan Mukiryanî, Çapî Yekem, Hewlêr: Çapxaney Rojhellat
- Subaşı, T. (2019). Osmanlı Devleti’nin İlk Maârif-i Umûmiye Nazırı Abdurrahman Sami Paşa, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
- Taqane, E.(2010). Şêx Rezay Tallebanî Kelleşa'îrî Xorhellatî Nawerrast, Çapî Duwem, Hewlêr: Billawkrawey Aras.
- Wehbî, T. (?). Muzekkeratî. Destxet li Arşîva Binkey Jîn.
- Zekî Beg, M.E. (2005). Tarîxî Silêmanî û Wellatî, Çapî duwem, Silêmanî: Billawkrawekanî Binkey Jîn.
- Zekî, M. (2005). Meşahîrul-ekradî we Kurdistan, Î’dad Refîq Salih, es-Suleymaniye: Metbae Şivan.
Öz
لە نێو مێژووی ئەدەبیاتی كوردیدا هێشتا زۆر نووسەر و شاعیر هەن، تەنیا ناون و شتێكی ئەوتۆ سەبارەت بە ژیان و بەرهەمەكانیان دەست ناكەوێ. ئەم لێكۆڵینەوە بە سایەی گەڕان لەنێو ئەرشیڤی عوسمانیدا، تیشك دەخاتە سەر چەند لایەنێكی ژیانی ڕەسوول مەستی ی ئەدیب، پەروەردەكار، زانا و فیزیاناسی كورد، تێیدا بۆ جاری یەكەم بە زمانی كوردی چەند لایەنێكی تاریكی ژیانی لەبەر سێبەری بەڵگەنامەكانی عوسمانی ڕوون دەكاتەوە و لەگەڵ ئەوەشدا هەر لە ڕێی ئەرشیڤ و سەرچاوەكانەوە، كتێبە چاپكراو و ونبووەكانی دەخاتە ڕوو، هەروەها ئەزموونی شیعری و پەیوەندیی شیعری ئەو لەگەڵ شێخ ڕەزای تاڵەبانی و ڕۆڵی وەك شاعیرێك لە ڕێی كۆكردنەوەی ئەو چەند شیعرەیەوە نیشان دەدات. وێڕای ئەوەش لە هەوڵی داهێنەرانەی زانستی و وێستگە جیاوازەكانی ژیانی لە بواری پەروەردە دەكۆڵێتەوە و لەو ڕێگەیەوە مێژووی پەروەردە لەنێو كۆمەڵگەی كوردیدا بە شێوەی نووسین وێنە دەگرێ.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Al-kurdî, M. (2008). Almeusu'etul-kebrî li meşahîril-kurd 'ebret-tarîx, c.2, Beyrut: addarul'erebbiye lîlmewusu'at.
- Arslantaş, N. (2007). “ll.Abdülhamid Zamanında Kaleme Alınan Bir Deprem Risalesi: Resul Mesti Efendi'nin Siper-i Zelzele'si [Paratremblements De Terre]” M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, ss. 129-168.
- Baban, C. (2012). E’lamul-Kurd, Etteb’etus-saniye, Hewlêr: Dar Aras.
- Behirkeyî, T. (2010). Mêjûy Zanayanî Kurd, Billawkrawekanî Korrbendî Hizrî İslamî, Çapî Yekem, Hewlêr: Çapxaney Aras
- Esseyyid, F. (1990). Mu'cemul-elqab wel-esma elmuste'are fît-tarîxil-erebî welîslam, Beyrut: Dar el-ilim lil-melayîn.
- Fuad, K. (1984). “Be boney koçî diwayî Mamosta Tofîq Wehbî yewe (1891-1984)”, Govarî Hîwa, Billawkirawey Entittoy Kurd, j. 2, r.17-19.
- Hawar, M. (2007). Bîrewerî, Silêmanî: Billawkrawekanî Binkey Jîn.
- Mistefa, Ş. (2010). Dîwanî Şêx Rezay Tallebanî, Çapî Duwem, Hewlêr: Billawkrawey Aras.
- Mukiryanî, G. (2019). Gullçinî Gîw, Rêkxistin û Amadekirdinî Kurdistan Mukiryanî, Çapî Yekem, Hewlêr: Çapxaney Rojhellat
- Subaşı, T. (2019). Osmanlı Devleti’nin İlk Maârif-i Umûmiye Nazırı Abdurrahman Sami Paşa, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
- Taqane, E.(2010). Şêx Rezay Tallebanî Kelleşa'îrî Xorhellatî Nawerrast, Çapî Duwem, Hewlêr: Billawkrawey Aras.
- Wehbî, T. (?). Muzekkeratî. Destxet li Arşîva Binkey Jîn.
- Zekî Beg, M.E. (2005). Tarîxî Silêmanî û Wellatî, Çapî duwem, Silêmanî: Billawkrawekanî Binkey Jîn.
- Zekî, M. (2005). Meşahîrul-ekradî we Kurdistan, Î’dad Refîq Salih, es-Suleymaniye: Metbae Şivan.
Öz
Kürt edebiyatı tarihinde birçok yazar ve şair halen birer isimden ibaret olup onların hayat ve eserlerine dair kayda değer bulgular elde edilememiştir. Bu çalışmada Osmanlı arşiv belgelerinin incelenmesi sayesinde Kürt edebiyatçı, eğitimci, alim ve fizikçi Resûl Mestî’nin hayatının kimi yönlerine ışık tutulmuştur. Osmanlıca belgelere istinaden ilk defa onun hayatının karanlıkta kalan kimi yönleri aydınlığa kavuşturulmuş ve tümüyle belge ve kaynaklara bağlı kalınarak onun basılı ve kayıp eserleri gün yüzüne çıkarılmış ve benzer şekilde onun şiir denemeleri, Şeyh Rızâ Tâlabânî ile olan edebî münasebetleri ve derlenen birkaç şiiri vasıtasıyla bir şair olarak oynadığı rol gösterilmiştir. Öte yandan onun bilimsel mucitlik çabaları ve hayatının eğitim sahasını alakadar eden önemli aşamaları incelenmiş ve bu yolla Kürt toplumu içerisinde eğitim tarihinin ne suretle şekillendiği betimlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Al-kurdî, M. (2008). Almeusu'etul-kebrî li meşahîril-kurd 'ebret-tarîx, c.2, Beyrut: addarul'erebbiye lîlmewusu'at.
- Arslantaş, N. (2007). “ll.Abdülhamid Zamanında Kaleme Alınan Bir Deprem Risalesi: Resul Mesti Efendi'nin Siper-i Zelzele'si [Paratremblements De Terre]” M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, ss. 129-168.
- Baban, C. (2012). E’lamul-Kurd, Etteb’etus-saniye, Hewlêr: Dar Aras.
- Behirkeyî, T. (2010). Mêjûy Zanayanî Kurd, Billawkrawekanî Korrbendî Hizrî İslamî, Çapî Yekem, Hewlêr: Çapxaney Aras
- Esseyyid, F. (1990). Mu'cemul-elqab wel-esma elmuste'are fît-tarîxil-erebî welîslam, Beyrut: Dar el-ilim lil-melayîn.
- Fuad, K. (1984). “Be boney koçî diwayî Mamosta Tofîq Wehbî yewe (1891-1984)”, Govarî Hîwa, Billawkirawey Entittoy Kurd, j. 2, r.17-19.
- Hawar, M. (2007). Bîrewerî, Silêmanî: Billawkrawekanî Binkey Jîn.
- Mistefa, Ş. (2010). Dîwanî Şêx Rezay Tallebanî, Çapî Duwem, Hewlêr: Billawkrawey Aras.
- Mukiryanî, G. (2019). Gullçinî Gîw, Rêkxistin û Amadekirdinî Kurdistan Mukiryanî, Çapî Yekem, Hewlêr: Çapxaney Rojhellat
- Subaşı, T. (2019). Osmanlı Devleti’nin İlk Maârif-i Umûmiye Nazırı Abdurrahman Sami Paşa, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
- Taqane, E.(2010). Şêx Rezay Tallebanî Kelleşa'îrî Xorhellatî Nawerrast, Çapî Duwem, Hewlêr: Billawkrawey Aras.
- Wehbî, T. (?). Muzekkeratî. Destxet li Arşîva Binkey Jîn.
- Zekî Beg, M.E. (2005). Tarîxî Silêmanî û Wellatî, Çapî duwem, Silêmanî: Billawkrawekanî Binkey Jîn.
- Zekî, M. (2005). Meşahîrul-ekradî we Kurdistan, Î’dad Refîq Salih, es-Suleymaniye: Metbae Şivan.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Kürtçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ağustos 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Temmuz 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020Cilt: 5 Sayı: 2 |
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.