Öz
Lêkolînên li zanîngehan, bi dahênan û rexneyên xwe yên di warê
zanîn û teknolojiyê de, nîşaneya livandina guherînên civakî û neqşên jiyanî yên
di qedera civakên beşerî de ne. Li gorî vê, wisa tê hêvîkirin ku lêkolîner,
divê xebatên zanistî yên biqîmet derxînin holê da ku hem tesîrê li başkirina
qedera civakê bikin û hem jî civaka zanistê bikaribe ji bo pêşketina zanînê, li
ser hîmên wan lêkolîneran bingehekê ava bike. Di vê navberê de, di encam û
weşandina lêkolînê de, tevgerîna li gorî rêbaz û reftarên exlaqî, yek ji
pêkarên sereke ya bawerîpêanîna van xebatan e. Di lêkolînê de bi zanîn an
nezanîn, girîngnedîtina pîvanên exlaqî, dibe sedema kêmasiya zanistîbûna wê
xebata lêkolînî û her wiha pirsgirêkan di ber rêya dahênana zanistê de çêdike. Her
çiqas di nêrîna yekem de, reftarên exlaqî yên di lêkolînan de bi şexs, wijdan û
baweriya mirovî re têkildar be jî dîsa heke mirov pîvana exlaqê lêkolîn û
perwerdeyê binivîse û di navbera lêkolîner û civata akademî/zanîngehî de belav
bike, dibe ku ji bo pêşketin û tevgereke exlaqî ya di warê lêkolînê de, bibe
bingehek.
Ji ber vê yekê,
wezareta zanist, lêkolîn û teknolojiyê bi armanca parastina meqam û navê xwe, li
jêr bi kurtî hin hîm û esasan di bin van sernavan de nîşan daye: selamet û
ewlehî, pinhaniya beşdaran, tevgerîna li gorî hiqûqa madî û manewî ya lêkolîner
û beşdaran, rêzgirtina li rêbaza exlaqê ya zanistê û azadiyên zanistî yên
lêkolîneran, pêşîgirtina kêmxistin û piçûkxistina îtibara netewî û navnetewî,
bawerîpêanîna lêkolînê û lêkolîneran, belavkirina raftarên têkildar bi lêkolînê
re û bi ser de belavkirina encama lêkolînên qedirgiran, têkoşîna ji bo nîşandan
û belavkirina pîvanên exlaqê lêkolînê û her wiha.
Kaynakça
- آرامش، كیارش (1388) پیش نویس راھنمای كشوری اخلاق در انتشار آَثار پژوھشی علوم پزشكی، معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشكی.
- تابعی، سیدضیاءالدین؛ محمودیان، فرزاد (1386) اخلاق در پژوھشگری، فصلنامە اخلاق در علوم و فناوری، سال دوم، شمارەھای 1 و 2.
- توكلی، محمد جواد (1388) اقتصاد پژوھش؛ آسیبشناسی معادلات اقتصادی حاكم بر بازار پژوھش، سال اول، شمارە دوم.
- حقشناس، محمد؛ ذاكری، سید محمد حسین (1387) جستجوی مفاھیم اخلاق زیست محیطی در آموزەھا اسلامی، فصلنامە اخلاق در علوم و فناوری، سال سوم، شمارە 1 و 2.
- حكیم باشی، حسن (1384) آسیبشناسی مقالەنویسی و پژوھش در مطبوعات دینی، فصلنامە پژوھش و حوزە، شمارە 24.
- خاكی صدیق، علی (1389) مقدمەای بر اخلاق پژوھش و اخلاق نویسندگی، چاپ اول، انتشارات دانشگاە صنعتی خواجە نصیرالدین طوسی، تھران.
- خالقی، نرگس (1387) اخلاق پژوھش در حوزە علوم اجتماعی، فصلنامە اخلاق در علوم و فناوری، سال سوم، شمارە 1 و 2.
- شریفی، احمد حسین (1388) اخلاق پژوھشگران: بحثی دربارەی نقش پارسایی در پژوھش، پژوھش سال اول، شمارە دوم.
- شعبانی وركی، بختیار (1385) منطق پژوھش در علوم تربیتی و اجتماعی: جھتگیری نوین، چاپ اول، انتشارات بە نشر، مشھد.
- عابدی سروستانی، احمد؛ شاەولی، منصور (1388) نقش ترویج كشاورزی در ارتقاء اخلاق زیست محیطی كشاورزان، فصلنامە اخلاق در علوم و فناوری، سال چھارم، شمارەھای 1 و 2.
- عزیزی، فریدون؛ اعتمادی، آرش (1384) تعھدات اخلاق نویسندگان مقالات، مجلە پژوھش در پزشكی، سال 29، شمارە 2.
- فراستخواە، مقسود (1385) اخلاق علمی رمز ارتقای آموزش عالی، فصلنامە اخلاق در علوم و فناوری، شمارە 1.
- فرامرز قراملكی، احد (1383) خاستگاە اخلاق پژوھش، آینە میراث، دورەی جدید، شمارە 27.
- فلیك، اووە (1387) در آمدی بر تحقیق كیفی، ترجمەی ھادی جلیلی، چاپ اول، نشر نی، تھران.
- قانعی، مصطفی و ھمكاران (1387) مدیریت اجرایی اخلاق در پژوھش ھای علوم پزشكی: نتایج یك كارگاە، مجلە اخلاق و تاریخ پزشكی، 1 (1): 16-5.
- گال، مردیت؛ بورگ، والتر؛ گال، جویس (1384) روش ھای تحقیق كمی و كیفی در علوم تربیتی و روانشناسی، ترجمە احمد رضا نصر و ھمكاران، جلد اول، چاپ دوم، انتشارات سمت، تھران.
- لشكربلوكی، مجتبی (1387) چارچوب تدوین ارزشھا و اخلاق حرفەای پژوھش ھای علمی و فناوری، فصلنامەی اخلاق در علوم و فناوری، سال سوم، شمارە ھای 1 و2.
- مبشر، مینا؛ موسوی، فاطمە؛ نخعی، نوذر؛ شیبانی، وحید (1385) بررسی رعایت اخلاق در پژوھش بر حیوانات آزمایشكاھی بە روش كیفی، فصلنامە اخلاق در علوم و فناوری، پیوست شمارە 1.
- محمودی، علی (1386) نگرش فلسفی بر اخلاق در پژوھش، فصلنامە دانشگاە اسلامی، سال یازدھم، شمارە 4.
- وداھیر، ابوعلی؛ فرھود، داریوش؛ قاضی طباطبایی، محمد، توسلی، غلامعباس (1387) معیارھای رفتار اخلاق در انجام كار عملی (تاملی بر جامعەشناسی اخلاق در علم – فن آوری مرتن و رزنیك)، فصلنامە اخلاق در علوم و فناوری، سال سوم، شمارەھای 3 و 4.
- Boulton, M., Brown, N., Lewis, G., & Webster, A. (2004). Implementing the ESRC Research Ethics Frame-work: The Case for Research Ethics Committees: York: SATSU, University of York and School of Social Sciences and Law, Oxford Brookes University.www.gold.ac.uk/media/ESRC_Re_Ethics_Frame_tcm6-11291.pdf
- Buchanan, E. A., & Hvizdak, E. E. (2009). Online survey tools: Ethical and methodologi Ethics, 4(2), 37-48.
- Chakladar, A., Eckstein, S., & White, S. M. (2011). Paper use in research ethics applications and study conduct. Clinical Medicine, Jounal of the Royal College of Physicians, 11(1), 44-47.
- Chaudhury, Neelam and Kumar, Nandini K. (2006) Ethical Guidelines For Biomedical Research on Human Participants, Indian Council of Medical Research, New Delhi, Published by: Director-General, New Delhi 110 029, www.icmr.nic.in
- Connolly, Paul (2003) Ethical Principles for Researching Vulnerable Groups, University of Ulster, Commissioned by the Office of the rience in Human Research Ethics. Journal of Academic Ethics, 7(1), 27-31.
- Davey, K. G. (2009). Reflections on My Experience in Human Research Ethics. Journal of Academic Ethics, 7(1), 27-31.
- Ferguson, K., Masur, S., Olson, L., Ramirez, J., Robyn, E., & Schmaling, K. (2007). Enhancing the culture of research ethics on university campuses. Journal of Academic Ethics, 5(2), 189-198.
- Guidelines for Ethical Research in Australian Indigenous Studies, Published bey the Australian Institute of Aboriginal and Torres Strait Islander Studies, (2011) www.aiatsis.gov.au
- Hebert, P.C., & Fergusson, D. A. (2010). Are we keeping research participants safe enough? Canadian Medical Association Journal, 182(10), E428.
- Horner, J., & Minifie, F. D. (2011). Research (RCR)- Historical and Ethics I: Responsible Conduct of Tesearch (RCR)—Historical and Contemporary Issues Pertaining tu Human and Animal Experimentation. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 54(1), S303.
- Januszewski, A., Nichols, R., & Yeaman, A. R. J. (2001). Philosophy, methodology and research ethics. TechTrends, 45(1), 24-27.
- Macfarlane, B., & Saitoh, Y. (2008). Research Ethics ,n Japanese Higher Education: Faculty Attitudes and Cultural Mediation. Journal of Academic Ethics, 6(3), 181-195.
- Paul, H. (2009). Research ethics review: Do it once and do it well. CMAJ: Canadian Medical Association Journal, 180(6), 597.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Çeviri |
| Yazarlar | |
| Çevirmenler |
Kenan Subaşı |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ağustos 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Haziran 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019Cilt: 4 Sayı: 2 |
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.