Öz
تعدّدت مصطلحات البلاغة العربية في
مراحل نشأتها، فظهر البيان عند الجاحظ، والبديع عند ابن المعتزّ، كما ظهرت مصطلحات
الفصاحة والبراعة والبلاغة عند عبد القاهر، وكان للسكّاكيّ أثر كبير في فرز تلك
المصطلحات، فجعل البديع أو وجوه تحسين الكلام ذيلًا لعلمي المعاني والبيان، وكان
القزوينيّ أوّل من سمّاه علم البديع، غير أنّ السكاكيّ قد سبقه في ذكر فنونه وتقسيمها
إلى ما هو لفظيّ، وما هو معنوي. لقد كانت فنون البديع في بلاغة السكّاكيّ ذات غاية
تحسينية؛ تتمثّل في تحسين اللفظ أو المعنى دون تسليط الضوء على قيمها الجمالية
الأسلوبية أو النفعية التداولية بما يحييها ويوسّع من آفاقها.
تُعدّ فنون البديع ذات أبعاد جماليّة
ونفعية، وكان لحقل الدراسات الأسلوبية أثر بارز في الكشف عن الأبعاد الجماليّة
للبلاغة بعامّة، كما أنّ لحقل الدراسات التداولية أثر في جلاء الأبعاد النفعيّة لها،
وبتعاضد الحقلين نؤسس لبلاغة جديدة، أسميناها البلاغة الحيّة، فرأينا أن يكون
البحث في مقدّمتين: أولاهما عن الأسلوبية والتداولية وعلاقتهما بالبلاغة من وجهة
نظر الدراسات الحديثة، والأخرى من وجهة نظر خاصّة، ثم يليهما مبحثان: أولهما في
الأبعاد الجمالية الأسلوبية لفنون البديع، والآخر في الأبعاد النفعية الحجاجية
التداولية، ثمّ تأتي الخاتمة والنتائج.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Abu nvas, ed-divan. tah: bahcet el-hüdeysi. 1. Baskı. Hay'et abu zabi li's-sakafe ve et'-turas. abu zabi 2010.
- 2. Ahmed el-şayib, ilim û’l-üslub. 8. Baskı. mektabet û’n-nehzat û’l-masrıyye. Kâhire 1991.
- 3. Amin el-khvli, fen el-kol. , Matba'a’t Dâr û’l-kütüb el-masrıyye. Kâhire 1996.
- 4. Amr ibn külsüm, ed-divan. tah: imeyl ya'kub. 1. Baskı. Dâr’ül-kitab’il-arabi. Beyrût 1991. 5. Hinriş bleys, el-belağat ve el-aüslübiyet. ter: Muhammed û’l-ömeri. 1. Baskı. Menşvrat dirasat sal. Ed-darû’l-bayza 1989.
- 6. El-A'agub,el-müfessel fi a'ülümü'l-belağat. Cami'at halep 2000.
- 7. El-Amin vüld salim. hicaciyetü't-tavil fi'l-belağatü'l-mu'asire. 1. Baskı. Menşvratü'l- merkezü'l-a'alemi li-dirasat ve abhasü'l-kitab ü'l-akhzar. Tarablüs 2004.8. El-bayhaki, el-b'as ve e'n-nüşur. tah: amer haydar. 1. Baskı. merkezü'l-hidmat ve el-abhasû’s-sakafiyye. Beyrût 1986.
- 9. El-Carrah Amer,el-ab'adü't-tedevliyye fi el-belağat’ül- arabiyye hatta k4h. Cami'at halep 2013.
- 10. El-Cûrcanî Abdulkahîr, delaiyl’ül-a’icaz. tah: Mehmud Muhammed Şakır. 3. Baskı, Matbaa’t’ül-medeni. Kâhire ve Dâr’ül-medeni. Cûdde 1992.
- 11. El-merzuki. şerh’ül-hamasat. tah: Ahmed amin ve Ebdû’s-Selam Muhammed Harun. 1. Baskı. Dâr’ül-cil. Beyrût 1991.
- 12. El-mesaddi. El-üslüb ve El-üslübiyye. ed-Dâr’ül- arabiyye lil-kitab. Tunus.
- 13. Er-rifi hişam. El-hicac ind arsto. Külliyet adab mennube. Tunus.
- 14. E'n-nabiğe e'z-zubyani, ed-divan. tah: hanna el-hitti. 1. Baskı. Dâr’ül-kitab’il-arabi. Beyrût 1991. 15. E's-siuti. navahid’ül-abkar ve şavahid’ül-afkar. üm’ül-kura. Es- suudi arabiyye 2005.
- 16. E'z-zahabi, şems'üd-din. Sıyer a'alam'ün-nubala. Tah:şu'ayb el-arna'ut ve a'harun. 3. Baskı,mu'asset'ür-risalet. Beyrût 1985.
- 17. Filip planşe, el-aüslübiyet mn ostin aile gofman. ter: sabır el-hebbaşe. 1. Baskı. Dâr’ül-hivar. El-ladikiyye 2007.
- 18. İbn hicce el-hemmvi, hizanet’ül-adab ve ğaiyet’ül-arab. tah: kevkeb diab. Dâr sadır. Beyrût 2005.
- 19. İbn Kütaybe, el-ma’ni el-kabir. Tah: Salim kerenkvi ve 1. Abd’ür-rahman yemani. 1. Baskı, Matba'a’t Dâiiret’ül-Mea’rif. hind 1949.
- 20. İbn manzur. Lisanu'l- arab. Tah: ali şeyri. 2. Baskı, Dâr ihia’üt- türas. Beyrût 1988.
- 21. İbn ma'tuk. ed-Dîvân. Tah: sa'ıyd’üş-şertvni. El-Matba'a’t’ül-edabiyye. Beyrût 1885. 22. İbn’ül-mu'tezz. El-badi' Tah:kratşofiski. Dâr’ül-masiret. Beyrût 1982.
- 23. İsma'il Abd’ül-hak.e’t-tefsirû’l-luğevi i'nd medreset eksford. 1. Baskı, Dâr’üt-tenvir. Beyrût 1993.
- 24. Kasabci. nazarıyyet’ül-mühakat fi’n-nakd’ül-arabi’il-kadim. 1. Baskı, Dâr’ül-kalem’il-arabi. Halep 1980.
- 25. Muhammed û’l-ömeri. el-belağat’ül-arabıyye' usuluha ve imtidadatuha. İfrikia eş-şark. Ed-dar û’l-bayza- Beyrût 1999.
- 26. Ropol ve moşlar. Et-tedevliyye elyevm; ilim cedid fi't-tevasul. Ter: değfus ve elşeybani. 1. Baskı, el-munazzamet’ül-arabıyye li'l-tercüme. Beyrût 2003.
- 27. Salsh fedil. belağat’ül-khitab ve ilim û’n-nass. A'alamû’l-ma'rifet. kuveyt 1992.
Öz
The terms of Arabic rhetoric varied
during its birth. For example, “el-beyân” appears in the writings of el-Cahiz
and el-bedî’ can be seen in the writings of ibn el-Mu‘taz. Moreover, other
terms, such as rhetoric, eloquence and mastery, appeared in the writings of
Abdul-qaher. es-Sekkâkî had a great influence in sorting these terms where he
considered El-badi’ or ways of developing speech part of the sciences of “ma‘âni”
and “beyân”. Althoughel-Qazwînî was the first to
call “el-bedî‘” with its name, es-Sekkâkî was the one who mentioned it'd
sciences and divided them into verbal and moral. The arts of “el-bedî‘” in es-Sekâkî’s
rhetoric had the refinement purpose; to improve the pronunciation or meaning
without shedding light on their aesthetic values of stylistic and pragmatic
utilitarianism in a way that gives it a life and enhance their horizons.The arts of “el-bedî‘” have many
aesthetic and beneficial dimensions. On the one hand, the field of stylistic
studies had a clear influence in reveling the aesthetic dimensions of the
rhetoric in general. On the other hand, the field of pragmatic studies had
influence in bringing to light the beneficial dimensions of it. By joining both
fields we come up with a new rhetoric which is the lively one. Therefore, we
thought of dividing the research into tow introductions; the first deals with
the stylistic and pragmatism and their relation to the rhetoric from the point
of view of the recent studies and the other introduction from the private point
of view. They'll be followed by two chapters; the first dealing with the
stylistic aesthetic dimensions of the arts of rhetoric and the other dealing
with pragmatic, beneficial and Argumentation dimensions followed by a
conclusion and results.
Anahtar Kelimeler
The lively rhetoric Stylistic Pragmatic “el-Bedî‘” the Argumentation.
Kaynakça
- 1. Abu nvas, ed-divan. tah: bahcet el-hüdeysi. 1. Baskı. Hay'et abu zabi li's-sakafe ve et'-turas. abu zabi 2010.
- 2. Ahmed el-şayib, ilim û’l-üslub. 8. Baskı. mektabet û’n-nehzat û’l-masrıyye. Kâhire 1991.
- 3. Amin el-khvli, fen el-kol. , Matba'a’t Dâr û’l-kütüb el-masrıyye. Kâhire 1996.
- 4. Amr ibn külsüm, ed-divan. tah: imeyl ya'kub. 1. Baskı. Dâr’ül-kitab’il-arabi. Beyrût 1991. 5. Hinriş bleys, el-belağat ve el-aüslübiyet. ter: Muhammed û’l-ömeri. 1. Baskı. Menşvrat dirasat sal. Ed-darû’l-bayza 1989.
- 6. El-A'agub,el-müfessel fi a'ülümü'l-belağat. Cami'at halep 2000.
- 7. El-Amin vüld salim. hicaciyetü't-tavil fi'l-belağatü'l-mu'asire. 1. Baskı. Menşvratü'l- merkezü'l-a'alemi li-dirasat ve abhasü'l-kitab ü'l-akhzar. Tarablüs 2004.8. El-bayhaki, el-b'as ve e'n-nüşur. tah: amer haydar. 1. Baskı. merkezü'l-hidmat ve el-abhasû’s-sakafiyye. Beyrût 1986.
- 9. El-Carrah Amer,el-ab'adü't-tedevliyye fi el-belağat’ül- arabiyye hatta k4h. Cami'at halep 2013.
- 10. El-Cûrcanî Abdulkahîr, delaiyl’ül-a’icaz. tah: Mehmud Muhammed Şakır. 3. Baskı, Matbaa’t’ül-medeni. Kâhire ve Dâr’ül-medeni. Cûdde 1992.
- 11. El-merzuki. şerh’ül-hamasat. tah: Ahmed amin ve Ebdû’s-Selam Muhammed Harun. 1. Baskı. Dâr’ül-cil. Beyrût 1991.
- 12. El-mesaddi. El-üslüb ve El-üslübiyye. ed-Dâr’ül- arabiyye lil-kitab. Tunus.
- 13. Er-rifi hişam. El-hicac ind arsto. Külliyet adab mennube. Tunus.
- 14. E'n-nabiğe e'z-zubyani, ed-divan. tah: hanna el-hitti. 1. Baskı. Dâr’ül-kitab’il-arabi. Beyrût 1991. 15. E's-siuti. navahid’ül-abkar ve şavahid’ül-afkar. üm’ül-kura. Es- suudi arabiyye 2005.
- 16. E'z-zahabi, şems'üd-din. Sıyer a'alam'ün-nubala. Tah:şu'ayb el-arna'ut ve a'harun. 3. Baskı,mu'asset'ür-risalet. Beyrût 1985.
- 17. Filip planşe, el-aüslübiyet mn ostin aile gofman. ter: sabır el-hebbaşe. 1. Baskı. Dâr’ül-hivar. El-ladikiyye 2007.
- 18. İbn hicce el-hemmvi, hizanet’ül-adab ve ğaiyet’ül-arab. tah: kevkeb diab. Dâr sadır. Beyrût 2005.
- 19. İbn Kütaybe, el-ma’ni el-kabir. Tah: Salim kerenkvi ve 1. Abd’ür-rahman yemani. 1. Baskı, Matba'a’t Dâiiret’ül-Mea’rif. hind 1949.
- 20. İbn manzur. Lisanu'l- arab. Tah: ali şeyri. 2. Baskı, Dâr ihia’üt- türas. Beyrût 1988.
- 21. İbn ma'tuk. ed-Dîvân. Tah: sa'ıyd’üş-şertvni. El-Matba'a’t’ül-edabiyye. Beyrût 1885. 22. İbn’ül-mu'tezz. El-badi' Tah:kratşofiski. Dâr’ül-masiret. Beyrût 1982.
- 23. İsma'il Abd’ül-hak.e’t-tefsirû’l-luğevi i'nd medreset eksford. 1. Baskı, Dâr’üt-tenvir. Beyrût 1993.
- 24. Kasabci. nazarıyyet’ül-mühakat fi’n-nakd’ül-arabi’il-kadim. 1. Baskı, Dâr’ül-kalem’il-arabi. Halep 1980.
- 25. Muhammed û’l-ömeri. el-belağat’ül-arabıyye' usuluha ve imtidadatuha. İfrikia eş-şark. Ed-dar û’l-bayza- Beyrût 1999.
- 26. Ropol ve moşlar. Et-tedevliyye elyevm; ilim cedid fi't-tevasul. Ter: değfus ve elşeybani. 1. Baskı, el-munazzamet’ül-arabıyye li'l-tercüme. Beyrût 2003.
- 27. Salsh fedil. belağat’ül-khitab ve ilim û’n-nass. A'alamû’l-ma'rifet. kuveyt 1992.
Öz
Belagatin terimleri
başlangıç aşamasında çeşitlilik göstermiştir. Câhız’da beyân, İbnü’l Mu’tez’de edilmektedir.
Biçimi işleyen çalışmaların, genel olarak belagatin estetik boyutlarını gün
yüzüne çıkarmada önemli bir etkisi olmuştur. Ayrıca genel geçer çalışmalar da
belagatin sağladığı fayda boyutlarının açığa çıkmasında etkili olmuştur. Bu iki
çalışmanın dayanışması sonucu yaşayan belagat adını verdiğimiz yeni bir belagat
ilmini tesis ettik. Buna bağlı olarak çalışmada iki mukaddimenin olmasını uygun
gördük. Birincisi üslup, genel geçerliliği ve bu ikisinin modern çalışmalar
perspektifinden belagat ilmiyle ilişkisi; ikincisi ise özel bir perspektiften
incelenmesi. Bu iki mukaddimeden sonra iki konu gelmektedir: Birincisi, bedî
sanatlarının estetik biçim formatları; diğeri ise genel geçer fayda
formatlarıdır. Son olarak çalışmadan elde edilen neticeler ve sonuç
gelmektedir. bedî terimleri olarak ortaya çıkarken; fesahat, kabiliyet ve
belagat terimleri ise Abdü’l Kâhir’de kendini göstermiştir. Bu terimlerin
sınıflandırılmasında Sekkaki’nin büyük bir etkisi vardır. Bedî ilmini ya da
başka bir deyişle söz sanatlarını meânî ve beyân ilmine zeyl kılmıştır. Kazvini
ise bu söz sanatlarını ‘bedî’ ilmi olarak kullanan ilk kişi olmuştur. Bununla
birlikte Sekkâkî bu sanatların türlerini sınıflandırmada ve lafzî ile manevî
kısımlara ayırmada kendisinden önce davranmıştır. Sekkaki’nin belagat
anlayışında bedî türleri, güzellik (tahsinî) amaçlı kullanılmıştır. Bu amaç,
biçimsel güzelliğe ya da kendisini canlı tutan ve geniş yelpazeye yayılmasını
sağlayan faydasına ışık tutmadan bir lafzın ya da bir mananın salt güzelliğinde
kendini göstermiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Abu nvas, ed-divan. tah: bahcet el-hüdeysi. 1. Baskı. Hay'et abu zabi li's-sakafe ve et'-turas. abu zabi 2010.
- 2. Ahmed el-şayib, ilim û’l-üslub. 8. Baskı. mektabet û’n-nehzat û’l-masrıyye. Kâhire 1991.
- 3. Amin el-khvli, fen el-kol. , Matba'a’t Dâr û’l-kütüb el-masrıyye. Kâhire 1996.
- 4. Amr ibn külsüm, ed-divan. tah: imeyl ya'kub. 1. Baskı. Dâr’ül-kitab’il-arabi. Beyrût 1991. 5. Hinriş bleys, el-belağat ve el-aüslübiyet. ter: Muhammed û’l-ömeri. 1. Baskı. Menşvrat dirasat sal. Ed-darû’l-bayza 1989.
- 6. El-A'agub,el-müfessel fi a'ülümü'l-belağat. Cami'at halep 2000.
- 7. El-Amin vüld salim. hicaciyetü't-tavil fi'l-belağatü'l-mu'asire. 1. Baskı. Menşvratü'l- merkezü'l-a'alemi li-dirasat ve abhasü'l-kitab ü'l-akhzar. Tarablüs 2004.8. El-bayhaki, el-b'as ve e'n-nüşur. tah: amer haydar. 1. Baskı. merkezü'l-hidmat ve el-abhasû’s-sakafiyye. Beyrût 1986.
- 9. El-Carrah Amer,el-ab'adü't-tedevliyye fi el-belağat’ül- arabiyye hatta k4h. Cami'at halep 2013.
- 10. El-Cûrcanî Abdulkahîr, delaiyl’ül-a’icaz. tah: Mehmud Muhammed Şakır. 3. Baskı, Matbaa’t’ül-medeni. Kâhire ve Dâr’ül-medeni. Cûdde 1992.
- 11. El-merzuki. şerh’ül-hamasat. tah: Ahmed amin ve Ebdû’s-Selam Muhammed Harun. 1. Baskı. Dâr’ül-cil. Beyrût 1991.
- 12. El-mesaddi. El-üslüb ve El-üslübiyye. ed-Dâr’ül- arabiyye lil-kitab. Tunus.
- 13. Er-rifi hişam. El-hicac ind arsto. Külliyet adab mennube. Tunus.
- 14. E'n-nabiğe e'z-zubyani, ed-divan. tah: hanna el-hitti. 1. Baskı. Dâr’ül-kitab’il-arabi. Beyrût 1991. 15. E's-siuti. navahid’ül-abkar ve şavahid’ül-afkar. üm’ül-kura. Es- suudi arabiyye 2005.
- 16. E'z-zahabi, şems'üd-din. Sıyer a'alam'ün-nubala. Tah:şu'ayb el-arna'ut ve a'harun. 3. Baskı,mu'asset'ür-risalet. Beyrût 1985.
- 17. Filip planşe, el-aüslübiyet mn ostin aile gofman. ter: sabır el-hebbaşe. 1. Baskı. Dâr’ül-hivar. El-ladikiyye 2007.
- 18. İbn hicce el-hemmvi, hizanet’ül-adab ve ğaiyet’ül-arab. tah: kevkeb diab. Dâr sadır. Beyrût 2005.
- 19. İbn Kütaybe, el-ma’ni el-kabir. Tah: Salim kerenkvi ve 1. Abd’ür-rahman yemani. 1. Baskı, Matba'a’t Dâiiret’ül-Mea’rif. hind 1949.
- 20. İbn manzur. Lisanu'l- arab. Tah: ali şeyri. 2. Baskı, Dâr ihia’üt- türas. Beyrût 1988.
- 21. İbn ma'tuk. ed-Dîvân. Tah: sa'ıyd’üş-şertvni. El-Matba'a’t’ül-edabiyye. Beyrût 1885. 22. İbn’ül-mu'tezz. El-badi' Tah:kratşofiski. Dâr’ül-masiret. Beyrût 1982.
- 23. İsma'il Abd’ül-hak.e’t-tefsirû’l-luğevi i'nd medreset eksford. 1. Baskı, Dâr’üt-tenvir. Beyrût 1993.
- 24. Kasabci. nazarıyyet’ül-mühakat fi’n-nakd’ül-arabi’il-kadim. 1. Baskı, Dâr’ül-kalem’il-arabi. Halep 1980.
- 25. Muhammed û’l-ömeri. el-belağat’ül-arabıyye' usuluha ve imtidadatuha. İfrikia eş-şark. Ed-dar û’l-bayza- Beyrût 1999.
- 26. Ropol ve moşlar. Et-tedevliyye elyevm; ilim cedid fi't-tevasul. Ter: değfus ve elşeybani. 1. Baskı, el-munazzamet’ül-arabıyye li'l-tercüme. Beyrût 2003.
- 27. Salsh fedil. belağat’ül-khitab ve ilim û’n-nass. A'alamû’l-ma'rifet. kuveyt 1992.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Arapça |
|---|---|
| Konular | Dilbilim |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ağustos 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 21 Mart 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019Cilt: 4 Sayı: 2 |
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.