Araştırma Makalesi
Yıl 2018,
Cilt: 3 Sayı: 2, 109 - 136, 12.08.2018
Öz
Doğu kilise ve manastırlarında kayıt tutma geleneği
oldukça önemli ve devamlı bir şekilde uygulanmıştır. Özellikle kiliselerde başta
vaftiz olmak üzere nikâh, vergi ve ölüm gibi geniş bir yelpazede birey-toplum
ilişkisini esas alan kayıtlar tutulmuştur. Bu kayıtlarda, bireyden yola çıkarak
topluma yönelik bilgileri bulmak mümkündür. Diyarbakır Mar Petyun Keldani
Kilisesi’ne ait Ölüm Defteri (defter’ül
mevta), kayıtların tutulmaya başlandığı 1882’den 1955’e kadar kilisede
kullanılmaya devam edilmiş, bu tarihten sonrasında da terk edilmiştir.
Makalemizde, Diyarbakır Mar Petyun Keldani Kilisesinde bulunan “Ölüm Defteri”
bağlamında Diyarbakır Keldani topluluğunun 1882-1955 tarihleri arasındaki
şehirdeki durumu ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- KAYNAKÇA Aktar, Ayhan-Kırmızı, Abdulhamit. (2013) “Diyarbekir 1919” Diyarbakır Tebliğleri, Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hırant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul, 289-318
- Albayrak, Kadir. (2001) “Geçmişte ve Günümüzde Keldani Kilisesi” Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (1), Adana, 107-124
- Beysanoğlu, Şevket. (1996) Anıt ve kitabeleriyle Diyarbakır Tarihi, Cilt 2, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sanat Yayınları, Ankara
- Bozan, Oktay. (2006) Arşiv Belgeleri Işığında Diyarbekir Vilayetinde 1895 Ermeni olayları, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır
- Bozan, Oktay. (2015) “Diyarbakır Vilayetinde 1894-1895 Kolera Salgını” Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı 218, Ekim 2015, İstanbul, 219-240
- Çetinoğlu, Sait. (2013) “Diyarbakır’da Ermeni Mallarını Kim Aldı” Diyarbakır Tebliğleri, Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hırant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul 368-406
- Çimen, Adnan. (2012)“Sayım, Kayıt Düzeni ve Teşkilatlanma Açısından Osmanlı’da Nüfus Hizmetleri” Gazi Üniversitesi İBF. Dergisi, 1473, Ankara, 183-216
- Çukurova, Bülent. (2008) “XIX. Yüzyılda Diyarbakır’ın Sosyal ve İdari Yapısı” Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır Sempozyumu, Ed. Bahaeddin Yediyıldız-Kertsin Tomenendal, Diyarbakır Valiliği Yayınları, Cilt II, Ankara 355-362
- Dilek, Mehmet Sait. (2013) “Paris Barış Konferansı’nda Ermeni Sorunu” atatürkilkeleri.İstanbul.edu.tr/wp-content/uploads/2013/03/ydta-15-16-dilek.pdf, 79-98
- Etöz, Zeliha. (2013) “Diyarbakır Yangınları” Diyarbakır Tebliğleri, Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hırant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul 262-280
- Gaunt, David. (2007) Katliamlar, Direniş, Koruyucular, I Dünya Savaşında Anadolu’da Müslüman-Hıristiyan İlişkileri, çev Ali Çakıroğlu, Belge Yayınları, İstanbul
- Gümüş, Ercan. (2014) 18. Yüzyılın İlk Yarısında Amid Kazası, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi Sos. Bil. Enst. Tarih Anabilim Dalı, Ankara
- Huyodo Gazetesi, 1, no. 2 (11 Haziran 1921), ss. 2-4; 4 no. (9 Temmuz 1921), s. 2; 5 (16 Temmuz 1921), s. 2; 6 (23 Temmuz 1921), s. 2
- İlhan, M.Mehdi. (2006) “Mufassal Tahrir Defterlerindeki Adların Önemine Dair Bazı Örnekler” Ankara Üniversitesi DTC Fakültesi Tarih Böl. Tarih Araştırmaları Dergisi Cilt 25/ sayı 40, Ankara, 41-58
- İlhan, M.Mehdi. (2008) “Osmanlı Dönemi Diyarbakır’ı Üzerine Yapılan Araştırma ve Yayınlar” Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır Sempozyumu, Ed. Bahaeddin Yediyıldız-Kertsin Tomenendal, Diyarbakır Valiliği Yayınları, Cilt I, Ankara, 49-74
- Kenanoğlu, M. Macit. (2012) Osmanlı Millet Sistemi, Mit ve Gerçek, 3. baskı, Klasik Yayınları, İstanbul
- Kevorkian, Raymond, (2013) “Nüfus Hesabı veya Toprakların Denetimi” Diyarbakır Tebliğleri, Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hırant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul 53-60
- McCarty, Justin. (1998) Müslümanlar ve Azınlıklar, çev. Bilge Umar, İnkılâp Yayınları, İstanbul
- Mergerian, Barbara J. (2013) “Amerikalıların Gözünden 19. yüzyılda Diyarbekir, 1830-1860” Diyarbakır Tebliğleri, Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hırant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul 35-52
- Nuri İşo Mendu, (2009) Fi Tarih-i Kenisetül Maşrik, Nusaybin, Şam
- Verhıj, Jelle. (2013)“Diyarbekir ve 1895 Ermeni Kriz”, Diyarbakır Tebliğleri Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hrant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul 237-245
- Yazıcı, Serkan. (2008) “Diyarbakır’da 1895 Ermeni Olayları” Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır Sempozyumu, Ed. Bahaeddin Yediyıldız-Kertsin Tomenendal, Diyarbakır Valiliği Yayınları, Cilt III, Ankara 733-749
- Yılmazçelik, İbrahim. (1995) XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır, (1790-1840) (Fiziki, İdari ve Sosyo-Ekonomik Yapı),Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara
Yıl 2018,
Cilt: 3 Sayı: 2, 109 - 136, 12.08.2018
Öz
Eastern churches and monasteries have been constantly
practiced with a tradition of recording both inward and outward with regard to
their believers. In this registration process, we can regard the church
hierarchy as intrinsic records. However, in the churches there are also
externally kept records, which are based on the individual-society relation in
a wide range of subjects such as marriage, tax and death, especially baptism,
and can be evaluated for the community. In these records, it is possible to
find community oriented information by going out on an individual basis. The
Death Registry (Defter’ül Mevta) by the Mar Petyun Chaldean Church in
Diyarbakir continued to be used in the church from 1882 to 1955, when records
began to be kept, and was abandoned after this date. In this article, the
records of the Death Registry kept between 1882 and 1955 at the Mar Petyun
Chaldean Church in Diyarbakır, will reveal the conditions under which the
community is found as an internal reading of the Diyarbakır Chaldean community in
that period.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- KAYNAKÇA Aktar, Ayhan-Kırmızı, Abdulhamit. (2013) “Diyarbekir 1919” Diyarbakır Tebliğleri, Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hırant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul, 289-318
- Albayrak, Kadir. (2001) “Geçmişte ve Günümüzde Keldani Kilisesi” Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (1), Adana, 107-124
- Beysanoğlu, Şevket. (1996) Anıt ve kitabeleriyle Diyarbakır Tarihi, Cilt 2, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sanat Yayınları, Ankara
- Bozan, Oktay. (2006) Arşiv Belgeleri Işığında Diyarbekir Vilayetinde 1895 Ermeni olayları, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır
- Bozan, Oktay. (2015) “Diyarbakır Vilayetinde 1894-1895 Kolera Salgını” Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı 218, Ekim 2015, İstanbul, 219-240
- Çetinoğlu, Sait. (2013) “Diyarbakır’da Ermeni Mallarını Kim Aldı” Diyarbakır Tebliğleri, Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hırant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul 368-406
- Çimen, Adnan. (2012)“Sayım, Kayıt Düzeni ve Teşkilatlanma Açısından Osmanlı’da Nüfus Hizmetleri” Gazi Üniversitesi İBF. Dergisi, 1473, Ankara, 183-216
- Çukurova, Bülent. (2008) “XIX. Yüzyılda Diyarbakır’ın Sosyal ve İdari Yapısı” Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır Sempozyumu, Ed. Bahaeddin Yediyıldız-Kertsin Tomenendal, Diyarbakır Valiliği Yayınları, Cilt II, Ankara 355-362
- Dilek, Mehmet Sait. (2013) “Paris Barış Konferansı’nda Ermeni Sorunu” atatürkilkeleri.İstanbul.edu.tr/wp-content/uploads/2013/03/ydta-15-16-dilek.pdf, 79-98
- Etöz, Zeliha. (2013) “Diyarbakır Yangınları” Diyarbakır Tebliğleri, Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hırant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul 262-280
- Gaunt, David. (2007) Katliamlar, Direniş, Koruyucular, I Dünya Savaşında Anadolu’da Müslüman-Hıristiyan İlişkileri, çev Ali Çakıroğlu, Belge Yayınları, İstanbul
- Gümüş, Ercan. (2014) 18. Yüzyılın İlk Yarısında Amid Kazası, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi Sos. Bil. Enst. Tarih Anabilim Dalı, Ankara
- Huyodo Gazetesi, 1, no. 2 (11 Haziran 1921), ss. 2-4; 4 no. (9 Temmuz 1921), s. 2; 5 (16 Temmuz 1921), s. 2; 6 (23 Temmuz 1921), s. 2
- İlhan, M.Mehdi. (2006) “Mufassal Tahrir Defterlerindeki Adların Önemine Dair Bazı Örnekler” Ankara Üniversitesi DTC Fakültesi Tarih Böl. Tarih Araştırmaları Dergisi Cilt 25/ sayı 40, Ankara, 41-58
- İlhan, M.Mehdi. (2008) “Osmanlı Dönemi Diyarbakır’ı Üzerine Yapılan Araştırma ve Yayınlar” Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır Sempozyumu, Ed. Bahaeddin Yediyıldız-Kertsin Tomenendal, Diyarbakır Valiliği Yayınları, Cilt I, Ankara, 49-74
- Kenanoğlu, M. Macit. (2012) Osmanlı Millet Sistemi, Mit ve Gerçek, 3. baskı, Klasik Yayınları, İstanbul
- Kevorkian, Raymond, (2013) “Nüfus Hesabı veya Toprakların Denetimi” Diyarbakır Tebliğleri, Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hırant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul 53-60
- McCarty, Justin. (1998) Müslümanlar ve Azınlıklar, çev. Bilge Umar, İnkılâp Yayınları, İstanbul
- Mergerian, Barbara J. (2013) “Amerikalıların Gözünden 19. yüzyılda Diyarbekir, 1830-1860” Diyarbakır Tebliğleri, Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hırant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul 35-52
- Nuri İşo Mendu, (2009) Fi Tarih-i Kenisetül Maşrik, Nusaybin, Şam
- Verhıj, Jelle. (2013)“Diyarbekir ve 1895 Ermeni Kriz”, Diyarbakır Tebliğleri Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı, Hrant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul 237-245
- Yazıcı, Serkan. (2008) “Diyarbakır’da 1895 Ermeni Olayları” Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır Sempozyumu, Ed. Bahaeddin Yediyıldız-Kertsin Tomenendal, Diyarbakır Valiliği Yayınları, Cilt III, Ankara 733-749
- Yılmazçelik, İbrahim. (1995) XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır, (1790-1840) (Fiziki, İdari ve Sosyo-Ekonomik Yapı),Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara
Toplam 23 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Antropoloji |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Ağustos 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Ocak 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018Cilt: 3 Sayı: 2 |
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.