Öz
Kurdên yarsan xwedî edebiyateke pir kûr û berfireh in û ev edebiyat parçeyeke girîng a edebiyata kurdî ye. Lê ev edebiyat ji ber çanda xwe ya veşartî di nav kurdan de pir nayê zanîn, ji ber vê, xebatên berfireh li ser nehatine kirin. Edebiyata pîroz a yarsanan di destpêkê de devkî bûye û wek kelam ango gotinên pîroz hatine gotin. Di edebiyata yarsanan de yên ku xwediyê kelam in ne tenê mêr in. Jin jî xwedî cihekî girîng in. Ev girîngî, wan ji jinên çandên din ên wek misilman vediqetîne. Ev taybetiya jinên yarsan ji baweriya wan pêk tê. Li gorî bawerî û kevneşopiya yarsanan her zindî piştî mirina xwe serdemeke din di bedena kesekî din de careke din tê dinyayê. Di vê baweriyê de zayend ne girîng e, lewre kesa/ê ku dimire wexta carek din tê dinyayê dikare bi zayendeke din bê. Ji ber vê jî jinên ku xwedî kelam in wek zayend dibe ku di jiyana xwe ya berê de wek mêr hatibin dinyayê. Wexta ku em bi vî çavî lê dinêrin em dibînin ku tu girîngiya zayendê tuneye li ba yarsanan, yanî jin û mêr wekhev hatine dîtin û jinan bi kelamên xwe dengek din li edebiyata yarsanan zêde kirine, her wiha bi vî awayî ev edebiyat dewlemendtir bûye.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Attar, F. (2015). Mantiku't Tayr, Kuş Dili, (çev. Ayhan Yıldırım), 3. Baskı, İstanbul: Ataç
- Hamzeh'ee, M. R. (2008). Yaresan (Ehl-i Hak), çev. Ergin Öpengin, İstanbul: Avesta
- Hoseynî, S. M. (1382/2003). Dîwana Gewre, Kermanşah: Enteşaratê Baqê Nêy
- Minorsky, V. (1964). The Sect of the Ahl-i Hakk, in Iranica, Twenty Articles, Publication of the University of Tehran, vol. 775, r. 251
- Mir-Hosseini, Z. (2014a): Inner Truth Outer History: The Two Worlds of the Ahl-i Haqq of Kurdistan, in International Journal of Middle East Studies, Vol. 26, no. 2, (May, 1994), Cambridge University Press, rr. 267-285
- Mir-Hosseini, Z. (2014b): Redefining the Truth: Ahl-i Haqq and the Islamic Republic of Iran, in British Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 21, no., 2 (1994), published by: Taylor&Francis, Ltd., r. 211-228
- Mokri, M. (1977). La Grande Assemblée Des Fidèles de Vérité au tribunal sur le Mont Zagros en Iran (Dawra-y Dîwâna Gawra), Livre Sacré et Inédit en Gourani Ancien, Texte Critique, Traduction, Introduction et Commentaires acec des Notes Linguistiques et Glossaire, Etudes d'Hérésiologie Islamique et de Thèmes Mythico-Religieux Iraniens, Librairie Klincksieck, Paris
- Orak Reşitoğlu, S. (2016). Helbestvanên Jin di Edebiyata Yarsanan de, teza masterê ya çapnebûyî, Enstîtuya Zimanên Zindî yên li Tirkiyeyê, Zanîngeha Mardîn Artukluyê.
- Sefîzade, S. (1376/1997). Daneşnameyê Namaveranê Yarsan, Ehval ve Asarê Meşahîr, Tarîx, Ketab ha ve Estelahaê Erfanî, Tehran: Enteşaratê Hîrmand
- Serencam Beyanul Heq, nusxeyê Qadir Tehmasibî
- Sinanoğlu, M. (2011). "Tecellî", İslam Ansiklopedisi, cilt. 40, rr. 243-245
- Tahirî, T. (2009). Tarîx we Felsefeyê Serencam, Hewlêr: Dezgayê Tojînewe û Belavkirdinewey Mukriyanî
- Vali, S. (2011). Les Yârsâns, Aspects Mythologiques- Aspects Doctrinaux, Editions universitaires européens, Saarbrücken
- Vali, S. (2012, mars). "La littérature religieuse des Kurdes Yarsan", di Etudes Kurdes no 11: La Littérature Kurde de, Ed. Harmattan, Paris, r. 57-64
- Vali, S. (2014, Şubat-Mart). "Yarsan ve Yezidi Kürtlerin Yazılı Edebiyatı", Kürt Tarihi, sayı 11, rr. 30-35
- Vali, S. (2015). Nêrîneke giştî ya li ser Şahnameya Fîrdewsî û Şahnameya Kurdî, Edebiyata Kurdî ya Gelêrî, Dîrok- Teorî- Rêbaz- Lîteratur- Berawirdî-1 (Ed. Ramazan Pertev), İstanbul: Avesta, rr. 275-296.
- Xan Elmas, Dîwân, nusxeya çapnebûyî ya Seyîd Xelîl 'Alînejad
Öz
Yarsan Kurds
have a rich literature that constitutes an important part of the Kurdish
literature. Due to concealment for outsiders it has not been exposed to any
serious investigation. The Yarsan sacred literature has been orally transmitted
through religious kalām (divine discourse) from generation to
generation. The narrators of Yarsan literature body were not only male; female
narrators had an important position in transmitting the Yarsan kalām.
Women’s active role in Yaresan kalām narration originates from
the belief in dunadun; every individual will resurrect in another
body; next time maybe a female could resurrect in the shape of a male or
vice-versa. Thus, in comparison with neighbouring societies, the Yarsan women
have had an eminent position, particularly within its religious community.
Consequently, the Yarsan literature has been enriched by a gender-perspective,
unprecedented in the regions. This investigation is an attempt to shed light on
the women’s role in Yarsan sacred literature.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Attar, F. (2015). Mantiku't Tayr, Kuş Dili, (çev. Ayhan Yıldırım), 3. Baskı, İstanbul: Ataç
- Hamzeh'ee, M. R. (2008). Yaresan (Ehl-i Hak), çev. Ergin Öpengin, İstanbul: Avesta
- Hoseynî, S. M. (1382/2003). Dîwana Gewre, Kermanşah: Enteşaratê Baqê Nêy
- Minorsky, V. (1964). The Sect of the Ahl-i Hakk, in Iranica, Twenty Articles, Publication of the University of Tehran, vol. 775, r. 251
- Mir-Hosseini, Z. (2014a): Inner Truth Outer History: The Two Worlds of the Ahl-i Haqq of Kurdistan, in International Journal of Middle East Studies, Vol. 26, no. 2, (May, 1994), Cambridge University Press, rr. 267-285
- Mir-Hosseini, Z. (2014b): Redefining the Truth: Ahl-i Haqq and the Islamic Republic of Iran, in British Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 21, no., 2 (1994), published by: Taylor&Francis, Ltd., r. 211-228
- Mokri, M. (1977). La Grande Assemblée Des Fidèles de Vérité au tribunal sur le Mont Zagros en Iran (Dawra-y Dîwâna Gawra), Livre Sacré et Inédit en Gourani Ancien, Texte Critique, Traduction, Introduction et Commentaires acec des Notes Linguistiques et Glossaire, Etudes d'Hérésiologie Islamique et de Thèmes Mythico-Religieux Iraniens, Librairie Klincksieck, Paris
- Orak Reşitoğlu, S. (2016). Helbestvanên Jin di Edebiyata Yarsanan de, teza masterê ya çapnebûyî, Enstîtuya Zimanên Zindî yên li Tirkiyeyê, Zanîngeha Mardîn Artukluyê.
- Sefîzade, S. (1376/1997). Daneşnameyê Namaveranê Yarsan, Ehval ve Asarê Meşahîr, Tarîx, Ketab ha ve Estelahaê Erfanî, Tehran: Enteşaratê Hîrmand
- Serencam Beyanul Heq, nusxeyê Qadir Tehmasibî
- Sinanoğlu, M. (2011). "Tecellî", İslam Ansiklopedisi, cilt. 40, rr. 243-245
- Tahirî, T. (2009). Tarîx we Felsefeyê Serencam, Hewlêr: Dezgayê Tojînewe û Belavkirdinewey Mukriyanî
- Vali, S. (2011). Les Yârsâns, Aspects Mythologiques- Aspects Doctrinaux, Editions universitaires européens, Saarbrücken
- Vali, S. (2012, mars). "La littérature religieuse des Kurdes Yarsan", di Etudes Kurdes no 11: La Littérature Kurde de, Ed. Harmattan, Paris, r. 57-64
- Vali, S. (2014, Şubat-Mart). "Yarsan ve Yezidi Kürtlerin Yazılı Edebiyatı", Kürt Tarihi, sayı 11, rr. 30-35
- Vali, S. (2015). Nêrîneke giştî ya li ser Şahnameya Fîrdewsî û Şahnameya Kurdî, Edebiyata Kurdî ya Gelêrî, Dîrok- Teorî- Rêbaz- Lîteratur- Berawirdî-1 (Ed. Ramazan Pertev), İstanbul: Avesta, rr. 275-296.
- Xan Elmas, Dîwân, nusxeya çapnebûyî ya Seyîd Xelîl 'Alînejad
Ayrıntılar
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Ağustos 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 31 Mayıs 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017Cilt: 2 Sayı: 2 |
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.