Abstract
Çanda
dengbêjiyê ji berê heta niha hestên civaka Kurdan îfade kiriye. Yek ji van
hestên ku em di kilamên dengbêjan de rast tên hesta xemgîniyê ango şînê ye. Peyva
şînê, di çanda Kurdan de ji bo qewimînên xembar û dramatîk tê gotin.
Şîndanîn/şîngirtin/şîngirêdan di
nav Kurdan de wek rîtûel xwediyê hinek taybetmendiyan e. Lê, vekolîna van
taybetyan li derveyê sînorê vê xebatê ye. Şîn, herçend bi qewimînên kuştin û
mirinê re têkildar be jî em dibînin ku di kilamên dengbêjan yên evînî, şer û
lehengî de jî hestên xembarî û şînê dertên beriya me. Li kêleka van em dibînin
ku li ser bûyerên xwezayî yên wek erdhejê ku di bîra civakê de mane jî kilam
hatine gotin.
Dengbêj bi saya zimanê hestiyar û
şêweya xwe bûyerên xembar estetîze dike û pêşkeşî bîra civakê dike. Di vê
xebatê de armanca me ew e ku em di kilamên dengbêjiyê yên ku behsa şer û
kuştinê dikin de li taybetiyên temaya şînê bigerin. Herwiha di vê xebatê de em
dixwazin di kilamê şer û kuştinê de hêmanên hevpar peyda bikin. Di vê xebatê de em ê lêbikolin gelo di kilamên şînê
de dengbêj ji aliyê vegotinê ve rêbazekî çawa diceribînin û di honaka kilameke xemgîniyê
de kîjan hêmanan diemilînin. Ji bo vê xebatê me şeş kilam bijartin ku mijara wan
ya ewil şer û kuştin e. Kilamên ku me deşîfre kirine ev in: Şahîno, Qasimo,
Silêmanê Emer, Bavê Koroxlî, Hesenê Mala Mûsa û kilamek Huseyno ku li ser
kuştina leşkerekî Gimgimê hatiye gotin.
References
- Allison, C, (2007), Yezidi Sözlü Kültürü, Avesta Yayınları, İstanbul.Alkar, R, (2012), “Dengbêjlik Geleneği ve Toplumsal Cinsiyet: Midyat Örneği”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslar Arası Kadın Konferansı: Farkındalık ve Özgürleşme Sempozyumu, İzmir.Çifçi, T, (2013), Di kilamên Kurdî de “Gazin”, Nûbihar, hej:123, İstanbul-----------(2013), Di Kilamên Dengbêjan de Porbirrîn /Gulîbirrîn, hej: 125, Nûbihar, İstanbul.---------- (2014), Kilam û Jin, Nûbihar, İstanbul.Farqini, Z, (2011), Ferheng Kurdî-Tirkî, Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê, Stenbol.Gürür, Z, (2014), Dengbêjî Di Peywenda Patronajê De, Mardin Artuklu Üniversitesi, Yaşayan Diller Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mardin.Hamelink, W, Barış, H, (2014), Dengbêj Di Sînoran De: Sînor û Dewlet Bi Nêrîna Kilam-Bêjên Kurd, Wêje û Rexne, hej:3, İstanbul. Işık, A, (2009), Sözlü Tarih ve Kürtlerde Sözlü Tarih Çalışma Örnekleri, Toplum ve Kuram Dergisi, Sayı,2 ss: 174-194, İstanbul.Kardaş, C, (2017), Âşığın Sazı Dengbêjin Sesi, Eğiten Kitap Yayıncılık, Ankara.Kaya, D, (2014), Anonim Halk Şiiri, Akçağ Yayınları, Ankara.Kızıldemir, Z, (2002), Kürt Halk Şarkılarının Sosyal İşlevi, Kürt Müziği, Dansları ve Şarkıları, (Haz: Mehmet Bayrak), Özge Yayınları, Ankara.Sanders, B, (2016), Öküzün A’sı. (Çev: Şehnaz Tahir). İstanbul. Ayrıntı Yayınları.Taş, F, (2015), Dengbêjlik Geleneği ve Dönüşümler. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Ong, Walter J, Sözlü ve Yazılı Kültür, Metis Yayıncılık, İstanbul.Özagaçhanlı, Z, (2012) Kürtlerde Sözlü Kültür ve Hikâye Anlatıcılığı: Dengbejlik Geleneği, Kimlik, Kültür ve Değişim Sürecinde Osmanlı’dan Günümüze Kürtler Uluslararası Sempozyumu, Bingöl.
Abstract
The
tradition of dengbeji (dengbêjî) has
been verbalizing different aspects of Kurdish society since time immemorial.
One of the themes that we have encountered in the songs of dengbejs is
mourning. The word mourning itself expresses harrowing and dramatic stories
back in the day.
Mourning as a ritual has some
caracteristics among the Kurds. The task of investigating these features lies
outside the scope of this article. Despite the fact that mourning is associated with killing and
death, we can still observe feelings of grief and mourning in the songs of
dengbejs which are coupled with love, battle and heroic saga. Besides these,
observably there are some other dengbej songs about earthquakes that are
embedded in public memory. The dengbej, by the way of his emotional language
and special verbalizing method of it, aestheticizes mournful sob stories and
presents them to the collective memory.
This article aims to investigate
the notion of mourning in the dengbej songs with regards to battle and murder.
Hence, in this article we will try to determine joint patterns and images in
the songs of battle and murder. This article will examine in fact the kind of technique dengbejs employ
in order to relate/narrate and which images they transmit in the course
of a mourning song. For this study we have selected six songs of mourning,
which are related to battle and murder. The songs which we have decoded are
these: Şahîno, Qasimo, Silêmanê Emer, Bavê Koroxlî, Hesenê Mala Mûsa and one of
Huseyno’s songs which is about the murder of a soldier from Gimgim.
References
- Allison, C, (2007), Yezidi Sözlü Kültürü, Avesta Yayınları, İstanbul.Alkar, R, (2012), “Dengbêjlik Geleneği ve Toplumsal Cinsiyet: Midyat Örneği”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslar Arası Kadın Konferansı: Farkındalık ve Özgürleşme Sempozyumu, İzmir.Çifçi, T, (2013), Di kilamên Kurdî de “Gazin”, Nûbihar, hej:123, İstanbul-----------(2013), Di Kilamên Dengbêjan de Porbirrîn /Gulîbirrîn, hej: 125, Nûbihar, İstanbul.---------- (2014), Kilam û Jin, Nûbihar, İstanbul.Farqini, Z, (2011), Ferheng Kurdî-Tirkî, Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê, Stenbol.Gürür, Z, (2014), Dengbêjî Di Peywenda Patronajê De, Mardin Artuklu Üniversitesi, Yaşayan Diller Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mardin.Hamelink, W, Barış, H, (2014), Dengbêj Di Sînoran De: Sînor û Dewlet Bi Nêrîna Kilam-Bêjên Kurd, Wêje û Rexne, hej:3, İstanbul. Işık, A, (2009), Sözlü Tarih ve Kürtlerde Sözlü Tarih Çalışma Örnekleri, Toplum ve Kuram Dergisi, Sayı,2 ss: 174-194, İstanbul.Kardaş, C, (2017), Âşığın Sazı Dengbêjin Sesi, Eğiten Kitap Yayıncılık, Ankara.Kaya, D, (2014), Anonim Halk Şiiri, Akçağ Yayınları, Ankara.Kızıldemir, Z, (2002), Kürt Halk Şarkılarının Sosyal İşlevi, Kürt Müziği, Dansları ve Şarkıları, (Haz: Mehmet Bayrak), Özge Yayınları, Ankara.Sanders, B, (2016), Öküzün A’sı. (Çev: Şehnaz Tahir). İstanbul. Ayrıntı Yayınları.Taş, F, (2015), Dengbêjlik Geleneği ve Dönüşümler. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Ong, Walter J, Sözlü ve Yazılı Kültür, Metis Yayıncılık, İstanbul.Özagaçhanlı, Z, (2012) Kürtlerde Sözlü Kültür ve Hikâye Anlatıcılığı: Dengbejlik Geleneği, Kimlik, Kültür ve Değişim Sürecinde Osmanlı’dan Günümüze Kürtler Uluslararası Sempozyumu, Bingöl.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Creative Arts and Writing |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | August 12, 2018 |
| Submission Date | April 16, 2018 |
| Published in Issue | Year 2018Volume: 3 Issue: 2 |
The Journal of Mesopotamian Studies (JMS) is licensed through Attribution-NonCommercial 4.0 International.