The Journal of Mesopotamian Studies

Abstract

Çîrokî efsûnawî, meydanî milmilanêy nêwan dû hêzî çake û xirape ye. Lem çîrokane da, Pallewan wek rêberî berey çake, be piştîwanîy yarmetîderan, be ser tawankare xeyallî û mirove pîs û çewsênerekan da serdekewêt û cîhanêk dûr le zilm û xirape wedî dehênêt. Vladimir Propp, be pêy kirdewe û erkî kesêtiyekan, heft aqarî çalakîy destnîşan kirdûwe. Çîroke efsûnawîyekan, sererray lêkçûnî pêkhateyan, le hendê layenewe ciyawaz in. Kesêtiyekan, layenêkî em ciyawazî û taybetmendiyane pêkdehênin û lêkollîneweyan detwanêt rêga bo berawirdkarîy çîrokî netewekan xoş bikat. Dozrawekanî em twêjîneweye eweman bo rûn dekatewe ke mirov wek pallewanî em aqare, le zorîney çîrokekan da le corî çalak, le zayendî nêr, bira yan xuşkî biçûk yan taqane ye. Le barî pêgey komellayetîyewe, nîwey pallewanekan le binemalley padişa û nîwekey dîkeş xellkî asayî û hejar in. Herweha taûtwêkirdinî nawî pallewanekan, dûpatbûnewey penca le sedî çend nawêkî zortir Erebî pîşan dedat. Kesêtiye çalakekanî şeş aqarekey tirî çirokî efsûnawîy Kurdî bem şêweyen: A. Tawankar: dêw, ejdîha, endamanî xêzanî pallewan, pîrejin, derwêş û padişa; B. Yarmetîder: keristey cadûyî, giyanleberan û be taybet esp, dêw, sîmurx, pîrejin, kiçe paşa û perîzadekan; C. Şazadexan: kiçanî padişa û perîzadekan; D. Bexşinde: dêw, Xidrî Zîndû yan piyawî ridênsipî, û perîzadekan; E. Berrêker: endamanî xêzanî pallewan, şazadexan û bawkî; F. Pallewanî diroyîn: bira gewre û awellzawakanî pallewan. Be giştî, detwanîn kesêtiye amadekanî nêw çîrokî efsûnawîy Kurdî, be gwêrey hellwêstyan le beranber pallewan da, be ser sê destey serekî da dabeş bikeyn: 1. Piştîwananî hemîşeyî, wekû giyanleberan, Xidrî Zîndû, sîmurx û perî; 2. Dujminanî hemîşeyî, wekû ejdîha û derwêş; 3. Ewaney le her dû taqimeke da cê degrin, wekû dêw, pîrejin, şazadexan û padişakan.