Öz
Ülkemizde
ağız çalışmaları 19. yüzyıldan itibaren başlamıştır. Bugüne kadar birçok Türkolog
ve araştırmacı tarafından bölge, il, ilçe ve yöre ağızları hakkında bilimsel
çalışmalar yapılmıştır. Ağız sınıflandırmalarında Batı grubu ağızları içerisinde
yer alan Amasya ağzı, bugüne kadar üç yüksek lisans tezi, iki bitirme tezi, bir
kitap ve bir makaleye çalışma konusu olmuştur. Yapılan bu çalışmalar daha çok
metin derleme ve yazıya aktarımı ve metinler üzerinde yapılan ses-şekil bilgisi
incelemelerinden oluşmaktadır. Yapılan çalışmaların sadece birkaçında sözlük
bölümü bulunmaktadır. Çalışmalarda derlenen sözcüklerle ilgili
değerlendirmelere pek rastlanılmamaktadır. Bu çalışmada Derleme sözlüğünde ve
Amasya ağzıyla ilgili daha önce yapılmış olan çalışmalarda bulunmayan veya
farklı anlamlarda kullanılan Amasya ve yöresinden derlediğimiz horā çir-, basuruklu, parla-, gıcırdamaz
gağnı, bamyanın oynaşı, bekçe git-, yélik-,
kepir/keper/kepür/keperük, aḫşamaştānı/sabaḫaştānı/aḫşamaştā/sabaḫaştā gibi birkaç sözcük ve söz öbeği üzerinde
değerlendirmelerde bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Anadolu ağızları Amasya ağzı Amasya ve yöresi ağızları Derleme
Kaynakça
- ARGUNŞAH, Mustafa (2011). “Türkçede Zarf-Fiil Eklerinin Durum Ekleriyle Kalıplaşması”, Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 6/1, Kış, s. 55-68.
- ATALAY, Besim (2006). Divanü Lûgat-it-Türk (Çeviri). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları:521.
- AVCI, Yusuf (1988). Amasya Aydınca Ağzı (İnceleme-Metinler-Sözlük). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- BANGUOĞLU, Tahsin (1986). Türkçenin Grameri. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları:528.
- Büyük Türkçe Sözlük (2018, 20 Nisan). http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts .
- DEMİR, Necati (2006). Tokat İli ve Yöresi Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Ankara: Gazi Kitabevi.
- ERDEM, Mehmet Dursun, Silahşör, Ebru (2012). Amasya ve Yöresi Ağızları, C. I, II, III. Ankara: Turkish Studies Yayınları.
- ERGİN, Muharrem (1989). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayın/Tanıtım. GÖSTERİR, İbrahim (2015). Örnekli-Tanıklı Çorum Ağzı Sözlüğü. Çorum Belediyesi Kültür Yayını.
- GÜLENSOY, Tuncer, ALKAYA Ercan (2011). Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Güncel Türkçe Sözlük (2018, 20 Nisan) http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts .
- KARAHAN, Leyla (1996). “Anadolu Ağızlarında Kullanılan Bazı Zarf-Fiil Ekleri”. Prof. Dr. Zeynep Korkmaz’a Armağan. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. s. 205-236.
- KARAHAN, Leyla (2014). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: TDK Yayınları.
- NAKİBOĞLU, Sadi Hıncal (2017). “Amasya, Çorum, Tokat İlleri Ağızlarında Kullanılan Bir Seslenme Edatı: “Hêri””. Türük. C. 5, S. 10. s. 218-251.
- PEKACAR, Tevfik (2003). Suluova Ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- SİLAHŞÖR, Ebru (2011). Amasya Merkez Ağzı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Tarama Sözlüğü (2018, 19 Nisan). http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_tarama&view=tarama.
- TAŞCI, Yasemin (2003). Anadolu Ağızlarında Zarf-Fiil Ekleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüTürkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (2009). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü (2018, 19 Nisan). http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ttas&view=ttas .
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dilbilim |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Haziran 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Mayıs 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 2 Sayı: 1 |
LİSANS
TÜRKLAD'ın içeriği Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. E-ISSN: 2587-1293
Fırat Üniversitesi İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü – Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Rektörlük Yerleşkesi ELAZIĞ-TÜRKİYE / Telefon: +90 424 237 00 00 – 3525 / 3637; Belgeç: +90 424 233 00 62; elmek: uluturklad@gmail.com