Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

AKIF-İ VANÎ VE ‘AŞIK OSMAN SİPKÎ VE A. JABA KOLEKSİYONUNDAKİ TÜRKÇE MEM Û ZÎNLERİ

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 3, 1154 - 1181, 31.08.2018
https://doi.org/10.26791/sarkiat.449874

Öz

A. Jaba koleksiyonunda Ehmedê Xani’nin kaleme alıdğı Mem û Zin
esas alınarak yazılan farklı yazarlara ait iki tane Türkçe Mem û Zîn nüshası
bulunmaktadır. Bunlar Akif-i Vani (Kurd 39) ve Aşık Osman Sipki (Kurd 38)’nin
eserleridir. Her iki müellif yaşamlarını XIX. yüzyılda geçirmiştir. Birincisi Sipkan
aşiretine mensup olup Erzurum’a yakın bir köydendir. İkincisi ise Vanlı olup
dönemin önemli bir bürakratıdır. Akif-i Vani eserini 1856 yılında yazmış ancak
tamamlayamamıştır. Jaba nüshası eserin bilinen tek nüshasıdır. Aşıq Sipki ise eserini
1273 (1856-1857) yılında kaleme almıştır. Sipki’nin eserinin iki nüshası
bilinmektedir: Tahran nüshası ve Jaba nüshası. 
Tahran nüshasında istinsah tarihi ile eserin telif tarihi uyuştuğu için
büyük ihtimalle bu nüsha müellif nüshasıdır. Jaba nüshası 1283 tarihinde müellif
nüshasından istinsah edilmiştir. Jaba koleksiyonunda yer alan her iki nüshada müellifleri
Erzurum’a geldiklerinde Jaba’nın isteği üzerine Erzurum’da istinsah
edilmişlerdir. Ancak istinsah işleminin aceleye geldiği anlaşılmaktadır. Zira
nüshalarda kitap sanatları ve tekniklerine fazla riayet edilmemiştir. Nüshaların
bir diğer özelliği de “Mem û Zîn” ismi yerine “Riyaz-ı Aşk” (yanlış okuma ile
Reyahîn-i Aşk) ismiyle isimlendirilmiş olmalarıdır. Her ne olursa olsun bu
nüshaların Jaba Koleksiyonu yoluyla günümüze ulaşmış olmaları çok önemlidir. 

Kaynakça

  • Levend, A. S. (2008). Türk EdebiyatıTarihi, İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yay.
  • Karataş, Y. (2014). Bayezid Sancağı ve İdarecileri (1700-1914), İstanbul: Kitabevi.
  • Öztürk (2017). “Eser ve Nüsha ile İlgili Bilgiler” Nazmi Reyahin-i Aşk, Diyarbakır: Weşanên Lîs.

AKIF-İ VANÎ VE ‘AŞIK OSMAN SİPKÎ VE A. JABA KOLEKSİYONUNDAKİ TÜRKÇE MEM Û ZÎNLERİ

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 3, 1154 - 1181, 31.08.2018
https://doi.org/10.26791/sarkiat.449874

Öz

A. Jaba koleksiyonunda Ehmedê Xani’nin kaleme alıdğı Mem û Zin
esas alınarak yazılan farklı yazarlara ait iki tane Türkçe Mem û Zîn nüshası
bulunmaktadır. Bunlar Akif-i Vani (Kurd 39) ve Aşık Osman Sipki (Kurd 38)’nin
eserleridir. Her iki müellif yaşamlarını XIX. yüzyılda geçirmiştir. Birincisi Sipkan
aşiretine mensup olup Erzurum’a yakın bir köydendir. İkincisi ise Vanlı olup
dönemin önemli bir bürakratıdır. Akif-i Vani eserini 1856 yılında yazmış ancak
tamamlayamamıştır. Jaba nüshası eserin bilinen tek nüshasıdır. Aşıq Sipki ise eserini
1273 (1856-1857) yılında kaleme almıştır. Sipki’nin eserinin iki nüshası
bilinmektedir: Tahran nüshası ve Jaba nüshası. 
Tahran nüshasında istinsah tarihi ile eserin telif tarihi uyuştuğu için
büyük ihtimalle bu nüsha müellif nüshasıdır. Jaba nüshası 1283 tarihinde müellif
nüshasından istinsah edilmiştir. Jaba koleksiyonunda yer alan her iki nüshada müellifleri
Erzurum’a geldiklerinde Jaba’nın isteği üzerine Erzurum’da istinsah
edilmişlerdir. Ancak istinsah işleminin aceleye geldiği anlaşılmaktadır. Zira
nüshalarda kitap sanatları ve tekniklerine fazla riayet edilmemiştir. Nüshaların
bir diğer özelliği de “Mem û Zîn” ismi yerine “Riyaz-ı Aşk” (yanlış okuma ile
Reyahîn-i Aşk) ismiyle isimlendirilmiş olmalarıdır. Her ne olursa olsun bu
nüshaların Jaba Koleksiyonu yoluyla günümüze ulaşmış olmaları çok önemlidir. 

Kaynakça

  • Levend, A. S. (2008). Türk EdebiyatıTarihi, İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yay.
  • Karataş, Y. (2014). Bayezid Sancağı ve İdarecileri (1700-1914), İstanbul: Kitabevi.
  • Öztürk (2017). “Eser ve Nüsha ile İlgili Bilgiler” Nazmi Reyahin-i Aşk, Diyarbakır: Weşanên Lîs.
Toplam 3 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Abdurrahman Adak 0000-0002-9124-1605

Yayımlanma Tarihi 31 Ağustos 2018
Kabul Tarihi 31 Temmuz 2018
Yayımlandığı Sayı Yıl 2018 Cilt: 10 Sayı: 3

Kaynak Göster

ISNAD Adak, Abdurrahman. “AKIF-İ VANÎ VE ‘AŞIK OSMAN SİPKÎ VE A. JABA KOLEKSİYONUNDAKİ TÜRKÇE MEM Û ZÎNLERİ”. Şarkiyat 10/3 (Ağustos 2018), 1154-1181. https://doi.org/10.26791/sarkiat.449874.

Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.
Derginin tüm içeriğine açık erişim sağlanmaktadır. Yayınlanan makaleler öncelikle İThenticate programında taranmaktadır.
Dergimizde yayınlanan makalelerin sorumluluğu yazara ait olup, tüm telif hakları Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi’ne devrolunmuştur.


27787