Öz
Bu çalışmada, Türkiye Türkçesinde Türkçe sözcüklerde uzun ünlü bulunup bulunmadığı sorunsalına odaklanılmış ve Türkiye
Türkçesinde birincil (aslî) ve ikincil (talî) ünlü uzunlukları dışında ve bunlardan farklı sesbilimsel görünümde, 3. tip bir ünlü
uzunluğu bulunduğu tespit edilmiştir. Çalışmada bugün artık Türkiye Türkçesi sözvarlığının bir parçası olmuş ve uzun ünlü
barındırdığı kuşku götürmeyen yabancı dillerden kopyalamalar (İngilizce on-line / Türkiye Türkçesi ~ on la:yn, Arapça عالم /
Türkiye Türkçesi ~ a:lem, Farsça یار / Türkiye Türkçesi ~ ya:r vb.) inceleme dışında tutulmuştur. Çalışmada Yazım Kılavuzu’ndan
(2012) elde edilen veri, betimlemeli bir yöntemle değerlendirilmiştir. Ünsüzler ve kısa ünlüler için herhangi bir özel çeviriyazı
işareti kullanılmamış ve Türkiye Türkçesinde kullanılan Latin esaslı alfabedeki gösterimlerle yetinilmiş, uzun ünlüler ise
International Phonetic Alphabet’e (IPA) uygun olarak ünlülerin sağına “:” işareti konulmak suretiyle gösterilmiştir. Çalışmanın
sonunda, Türkçeyle ilgili dilbilgisel ve dilbilimsel çalışmalarda genel olarak tekrarlanan “Türkiye Türkçesi ölçünlü dilinde uzun
ünlü yoktur.” önermesinin tam olarak gerçeği yansıtmadığı, sesbilimsel bazı nedenlerle ünlülerin, belirli kullanım
düzlemlerinde (harf kodlamalarında, sesbirimlerin adlandırılmasında, harf esaslı bazı kısaltmalarda ve sözcüklerin hecelerine
ayrılması sırasında) uzun olarak sesletildiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca sözü edilen türdeki ünlü uzunluklarına “3. tip ünlü
uzunluğu”, bu türden uzun ünlülere de “3. tip uzun ünlü” adı verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Türkiye Türkçesi sesbilim sesbilgisi ünlü sesbirimler uzun ünlüler
Kaynakça
- Başdaş, C. (2007). Türkiye Türkçesinde aslî uzunluk belirtileri, Turkish Studies. S. 2 / 2, s. 89-101. Demirezen, M. (1979). Sesbilimsel kurallar üzerine, Türk Dili. S. 337, s. 211-221.
- Hayes, B. (2009). Introductory Phonology. Oxford: Wiley-Blackwell Yayınları.
- Katamba, F. (1989). An Introduction to Phonology. Longman ve New York.
- Tekin, T. (1995). Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler. Ankara: Simurg Yayınevi, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 13.
- Yazım Kılavuzu (2012). Ankara: 27. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları: 859
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkçe Eğitimi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Mart 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 7 Sayı: 1 |
