Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD)

Öz

Bu makale, Emeviler döneminde, yani 750 ila 1258 yılları arasında Müslüman yazarlar tarafından Hıristiyanlara karşı yazılan polemikleri inceleme konusu edilmektedir. Hıristiyanlığa karşı reddiye olarak yazılan monografiler ve kelam veya makalat kitaplarına (hérésiographie) dâhil olan bölümlerden oluşan 33 metin incelenmiştir. Günümüzde, genellikle bu polemikler tarihe ait görülmekte, yani bugün Hıristiyanlar ve Müslümanlar arasındaki temaslarla ilgilenenler bu polemiklerde hala geçerli unsurların bulunduğunu kabul edebilirler. Artık, polemik teriminden ziyade diyalog terimi kullanılmaktadır. Bu literatüre ilgi duyanlar, içerik analizi ve bu polemiklerin yazarlarının gayelerine ilişkin açıklama denemesinin ötesine nadiren geçmektedir. Yazar ise bu polemiğin tarihsel işlevinin ne olduğunu öğrenmeye çalışmak suretiyle sade deskriptif yaklaşımı ötesine geçmeyi denemiş tek mi, yoksa çok sayıda tarihsel işlevden mi söz etmesi gerektiği konusunda düşünmüştür. Yazara göre Hıristiyanlarla Müslümanlar arasındaki polemiğin üstlendiği bu tarihsel işlev, dini, entelektüel, sosyal, etik ve hatta ekonomik düzeyler gibi çeşitli düzeylere ait farklı etkenlerin birleşmesinden kaynaklanmaktadır. Bu üstlenme, bilinçli, kasti biçimde olabileceği gibi zımni ve bilinçsizce de olabilir.