Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Tehlîla Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 7, 67 - 85, 30.06.2018

Nesim Sönmez

Öz

Mela Xelîlê Sêrtî bi eslê xwe ji navçeya Hîzanê ya ku girêdayî bi Bedlîsê va ye. Lê ji bo ku çûye li bajarê Sêrtê bi cîh bûye bi vî bajarî hatiye naskirin. Ew kesayetek naskiriye û bi dehan berhemên wî yên îlmî hene û wî tesîrek mezin li ser medreseyên Kurdan kiriye. Ne tenê di warê dînî da berhem nivîsandine di warê edebî da jî xwedan berhemên qedirblind e. Berhemên wî ne tenê bi Erebî ne, bi zimanê Kurdî jî hene. Ji berhemên wî yên Kûrdî yek jî Nehcul’l- Enam e. Mela Xelîl ev berhema xwe bi awayekî menzûm û ji bona zarokên ku teze dest bi medresê dikin û ji bona gel nivîsandiye. Bi gelemperî mijarên wê mijarên seretayî ne û mijar bi awayekî herikbar hatine hûnandin. Di vê gotarê da ji aliyê şikil, ziman û naverokê va tehlîla berhema Mela Xelîlê Sêrtî ya bi navi Nehcul’l-Enamê hatiye kirin.

Anahtar Kelimeler

Mela Xelîlê Sêrtî Nehcul’l-Enam Medrese Seyda Helbest

Kaynakça

  • ADAK, Abdurrahman, “Mela Xelîlê Sêrtî: Helbesrvanê bi Mexlesa “Şewqî” û Helbestên Wî Yên Kurdî (Kurmancî)”, Mukaddime, Sayı: 1, 2010.
  • ADAK, Abdurrahman, (2013), Destpêka Edebiyata Kurdî ya Klasîk, Weş. Nûbihar, Çapa 1em, İstanbul.
  • BİNGÖL, Abdulkadir (2012), Molla Halil es-Siirdi ve el-Kafıyetu’l-Kubra Adlı Eseri, (Têza Mastirê ya Neçapakirî), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
  • CÎHANÎ, Perwîz (2010), Mem û Zîn, Weş. Nûbihar, Çapa 1ê, İstanbul.
  • Coşkun, İbrahim (2007), “Molla Halil es-Siirdi’nin Kelami Görüşleri”, Uluslararası Siirt Sempozyumu, İzmir.
  • ÇİÇEK, Halil (2007,) “Molla Halil b. Hüseyinb. Halid el-Ömeri”, Uluslararası Siirt Sempozyumu, İzmir.
  • DİLÇİN, Cem (2004), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Weş. TDK, Çapa 1ê, Ankara.
  • DOSKÎ, Tehsin İbrahim, Mela Xelîlê Sêrtî û Şî‘rên Wî Yên Kurdî û ‘Erebî, Weşanên Êketiya Zanayên Îslamî, Duhok-1, Bêdîrok.
  • GERDÎ, ‘Ezîz (2014), Kêşnasiyî Kurdî, Kîtapxaneî Aram, Çapa 1em, Hewlêr.
  • GÖZETEN, İbrahim (2015), Mela Xelîlê Sêrtî ve Nehcu’l-Enam Adlı Eseri (Metin ve İnceleme, (Têza Mastirê ya Neçapakirî), Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muş.
  • HERDÎ, Ehmed (2009), ‘Erûz le Şî‘rê Kurdî da, Çapa 1em, Silêmanî.
  • İPEKTEN, Haluk (2013), Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, Dergâh Yayınları, Çapa 16an, İstanbul.
  • KARAKAYA, Nejdet (2006), Bir Dilci Olarak Molla Halil es-Siirdi, (Têza Mastirê ya Neçapakirî), Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
  • KAYA, Zeynelabıdin (1988), Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî, Weşanxana Kurdıstan, Stockholm.
  • KAZAN, Faruk (2013), Molla Halil’in Bilgi ve Varlık Anlayışı (Te’sisu’l-Kavaid Çerçevesinde), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
  • KÜLEKÇİ, Numan (1999), Açıklamalar ve Örneklerle Edebi Sanatlar, Weşanên Akçağ, Çapa 2yan, Ankara.
  • MECDU’D-DÎN Muhemmed bî Ye‘qûb el- Fîrûz Abadî (2008), el-Qamûsu’l-Muhîṭ, (Tahqîq, Enes b. Muhemmed eş-Şamî we Zekeriya Cabir Ehmed, Darul’l-Hedîs, Qahîre.
  • MEMDUHOĞLU, Adnan (2008), “Molla Halil es-Siirdi ve Usûlu’l-Fıkıh Adlı Elyazma Eseri”, İbrahim Hakkı ve Siirt Uleması Sempozyumu, Beyan Yayınları, İstanbul.
  • MESÛD Cemîl (2017), Reşîd, Kêş û Serwa di Hozana Kurdî da, Dezgehê Nalbend, Duhok.
  • ÖNCÜ, Mustafa (2013), Basiretu’l-Kulûb fi Kelami ‘Allami’l-Ğuyûb Adlı Eserinin Arap Dili Açısından İncelenmesi, (Têza Doxtorayê ya Neçapakirî), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
  • PAKİŞ, Ömer (2007), “Doğu Medrese Geleneği ve Molla Halil es-Siirdi”, Uluslararası Siirt Sempozyumu, İzmir.
  • PAKİŞ, Ömer (2003), “Molla Halil es-Siirdi”, Diyanet İslam Ansiklopedis (DİA), XXX, İstanbul.
  • PAKİŞ, Ömer (1996), Molla Halil es-Siirdi ve Tefsirciliği, (Têza Mastirê ya Neçapakirî), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • el-QUXÎ, Ehmed Hîlmî, ed-Diyarbekirî (1984), Rehberê ‘Ewam, Şerha Nehcu’l- Enamê, Çap. 1ê, Diyarbakir.
  • ÜNALAN, Abdulkerim (2007), “Molla Halil es-Siirdi’nin Fıkhi Yönü”, Uluslararası Siirt Sempozyumu, İzmir.
  • YALAR, Mehmet (2007), “Siirdi’ye Ait Nehcu’l-Enam Adlı Eserin Biçim ve İçerik Yönünden Tahlili”, Uluslararası Siirt Sempozyumu, İzmir.
  • ZİNAR, Zeynelabidîn (1991), Nimûne ji Gencineya Çanda Qedexekirî, Çapa Pêşî, Stockholm.

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 7, 67 - 85, 30.06.2018

Nesim Sönmez

Öz

Kaynakça

  • ADAK, Abdurrahman, “Mela Xelîlê Sêrtî: Helbesrvanê bi Mexlesa “Şewqî” û Helbestên Wî Yên Kurdî (Kurmancî)”, Mukaddime, Sayı: 1, 2010.
  • ADAK, Abdurrahman, (2013), Destpêka Edebiyata Kurdî ya Klasîk, Weş. Nûbihar, Çapa 1em, İstanbul.
  • BİNGÖL, Abdulkadir (2012), Molla Halil es-Siirdi ve el-Kafıyetu’l-Kubra Adlı Eseri, (Têza Mastirê ya Neçapakirî), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
  • CÎHANÎ, Perwîz (2010), Mem û Zîn, Weş. Nûbihar, Çapa 1ê, İstanbul.
  • Coşkun, İbrahim (2007), “Molla Halil es-Siirdi’nin Kelami Görüşleri”, Uluslararası Siirt Sempozyumu, İzmir.
  • ÇİÇEK, Halil (2007,) “Molla Halil b. Hüseyinb. Halid el-Ömeri”, Uluslararası Siirt Sempozyumu, İzmir.
  • DİLÇİN, Cem (2004), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Weş. TDK, Çapa 1ê, Ankara.
  • DOSKÎ, Tehsin İbrahim, Mela Xelîlê Sêrtî û Şî‘rên Wî Yên Kurdî û ‘Erebî, Weşanên Êketiya Zanayên Îslamî, Duhok-1, Bêdîrok.
  • GERDÎ, ‘Ezîz (2014), Kêşnasiyî Kurdî, Kîtapxaneî Aram, Çapa 1em, Hewlêr.
  • GÖZETEN, İbrahim (2015), Mela Xelîlê Sêrtî ve Nehcu’l-Enam Adlı Eseri (Metin ve İnceleme, (Têza Mastirê ya Neçapakirî), Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muş.
  • HERDÎ, Ehmed (2009), ‘Erûz le Şî‘rê Kurdî da, Çapa 1em, Silêmanî.
  • İPEKTEN, Haluk (2013), Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, Dergâh Yayınları, Çapa 16an, İstanbul.
  • KARAKAYA, Nejdet (2006), Bir Dilci Olarak Molla Halil es-Siirdi, (Têza Mastirê ya Neçapakirî), Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
  • KAYA, Zeynelabıdin (1988), Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî, Weşanxana Kurdıstan, Stockholm.
  • KAZAN, Faruk (2013), Molla Halil’in Bilgi ve Varlık Anlayışı (Te’sisu’l-Kavaid Çerçevesinde), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
  • KÜLEKÇİ, Numan (1999), Açıklamalar ve Örneklerle Edebi Sanatlar, Weşanên Akçağ, Çapa 2yan, Ankara.
  • MECDU’D-DÎN Muhemmed bî Ye‘qûb el- Fîrûz Abadî (2008), el-Qamûsu’l-Muhîṭ, (Tahqîq, Enes b. Muhemmed eş-Şamî we Zekeriya Cabir Ehmed, Darul’l-Hedîs, Qahîre.
  • MEMDUHOĞLU, Adnan (2008), “Molla Halil es-Siirdi ve Usûlu’l-Fıkıh Adlı Elyazma Eseri”, İbrahim Hakkı ve Siirt Uleması Sempozyumu, Beyan Yayınları, İstanbul.
  • MESÛD Cemîl (2017), Reşîd, Kêş û Serwa di Hozana Kurdî da, Dezgehê Nalbend, Duhok.
  • ÖNCÜ, Mustafa (2013), Basiretu’l-Kulûb fi Kelami ‘Allami’l-Ğuyûb Adlı Eserinin Arap Dili Açısından İncelenmesi, (Têza Doxtorayê ya Neçapakirî), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
  • PAKİŞ, Ömer (2007), “Doğu Medrese Geleneği ve Molla Halil es-Siirdi”, Uluslararası Siirt Sempozyumu, İzmir.
  • PAKİŞ, Ömer (2003), “Molla Halil es-Siirdi”, Diyanet İslam Ansiklopedis (DİA), XXX, İstanbul.
  • PAKİŞ, Ömer (1996), Molla Halil es-Siirdi ve Tefsirciliği, (Têza Mastirê ya Neçapakirî), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • el-QUXÎ, Ehmed Hîlmî, ed-Diyarbekirî (1984), Rehberê ‘Ewam, Şerha Nehcu’l- Enamê, Çap. 1ê, Diyarbakir.
  • ÜNALAN, Abdulkerim (2007), “Molla Halil es-Siirdi’nin Fıkhi Yönü”, Uluslararası Siirt Sempozyumu, İzmir.
  • YALAR, Mehmet (2007), “Siirdi’ye Ait Nehcu’l-Enam Adlı Eserin Biçim ve İçerik Yönünden Tahlili”, Uluslararası Siirt Sempozyumu, İzmir.
  • ZİNAR, Zeynelabidîn (1991), Nimûne ji Gencineya Çanda Qedexekirî, Çapa Pêşî, Stockholm.
Toplam 27 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Nesim Sönmez

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2018
Yayımlandığı Sayı Yıl 2018 Cilt: 4 Sayı: 7

Kaynak Göster

APA Sönmez, N. (2018). Tehlîla Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 4(7), 67-85.
AMA Sönmez N. Tehlîla Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî. BUYDED. Haziran 2018;4(7):67-85.
Chicago Sönmez, Nesim. “Tehlîla Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî”. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi 4, sy. 7 (Haziran 2018): 67-85.
EndNote Sönmez N (01 Haziran 2018) Tehlîla Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi 4 7 67–85.
IEEE N. Sönmez, “Tehlîla Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî”, BUYDED, c. 4, sy. 7, ss. 67–85, 2018.
ISNAD Sönmez, Nesim. “Tehlîla Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî”. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi 4/7 (Haziran 2018), 67-85.
JAMA Sönmez N. Tehlîla Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî. BUYDED. 2018;4:67–85.
MLA Sönmez, Nesim. “Tehlîla Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî”. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, c. 4, sy. 7, 2018, ss. 67-85.
Vancouver Sönmez N. Tehlîla Nehcu’l-Enama Mela Xelîlê Sêrtî. BUYDED. 2018;4(7):67-85.
 Kapak Resmi İndir