Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi

Öz

II. Abdülhamid, İslamcı bir padişah olarak bilinir. Kendi iktidarı döneminde panislamist bir siyaset izlemiştir. Derinliğine araştırmaksızın, ilk bakışta dönemin İslamcılarının II. Abdülhamid'in yönetiminden memnun oldukları düşünülebilir. Bu, aslında kategorik bir bakış açısıdır. Fakat dönemin İslamcılarının, II. Abdülhamid'e bir çok eleştiriler getirdiklerini görmekteyiz. Üstelik bu eleştiriler yüzeysel bir nitelik de taşımamaktadır. Biz II. Abdülhamid'in siyasetinin “devlet nasıl kurtarılabilir?” temel sorusu etrafında ortaya çıktığını görmekteyiz. Biz bu makalede, II. Abdülhamid'in hem İslamcılık politikasını uyguladığını, hem de yenilenme (modernleşme) yönünde adımlar attığını öne sürmekteyiz. Makalede, dönemin İslamcılarının II. Abdülhamid'e muhalefetlerini dört ana başlık altında analiz edilmektedir. Bunlar istibdat, Meşrutiyet ve hürriyet, İttihad-ı İslam ve Halifelik, Din ve yenileşmedir. İslamcılar, yukarıdaki tartışma konuları etrafında II. Abdülhamid'e eleştiriler getirmişlerdir.

Anahtar kelimeler: II. Abdülhamid, İslamcı, Din ve yenileşme, Hürriyet, Siyaset.