Öz
As in every language, the issue of dialects has existed in Arabic throughout history. During the pre-Islamic period, there were many dialects, but due to the development of poetic art, the Quraysh dialect became a common literary language. Poets would use their own dialect in their surroundings but use this common dialect for literary activities. During the Islamic era, this dialect's position was further strengthened by the influence of the Quran. However, the Quraysh dialect also drew from other Arabic dialects. Over time, while other dialects lost their influence, the dialect issue resurfaced, especially after the spread of Arabic to many regions following conquests. The mixture of Arabic and local languages in non-Arabic-speaking regions gave rise to many new dialects. Except for the acknowledged Formal Arabic (Fasih Arapça), other usages were deemed linguistic deterioration. However, the dialects accepted among the people, considered as linguistically corrupted, were ignored. In the modern era, conflict between Arabic and its dialects intensified. Debates arose between Modern Standard Arabic (al-Fushâ) and Colloquial Arabic (al-‘Âmiyya), even leading to a preference for one over the other. This linguistic tension extended to modern Arab literature, notably in the emerging genre of theater. This study discusses conflicts, suggestions, and debates between el-Fushâ and el-‘Âmiyye in Egyptian theater since its inception.
Anahtar Kelimeler
Language African Literature Egyptian Theatre al-Fushâ al-'Âmiyya
Kaynakça
- Alan, S., & Güler, İ. (2007). Kureyş lehçesinin klasik Arapçaya etkisi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16 (2), 327-341.
- Badawî, M. M. (1992). Arabic drama: Early developments. M. M. Badawî (Ed), in Modern arabic literature (pp. 329-357). Cambridge: Cambridge University Press.
- Bâkesîr, ‘A. A. (t.y.). Fennu’l-mesrahiyye: Min hilâli tecârubi’l-şahsiyye. Mısır: Mektebetu Misr.
- Bedevî, M. M. (2016). el-Mesrehu’l-‘Arabiyyu’l-hadîs fî Misr. (E. ‘Abdulhâlik Çev.) Kahire: el-Merkezu’l-Kavmî li’t-Terceme. (İlk yayın yılı 1987).
- Demirayak, K. (2012). Arap edebiyatı tarihi-I: Cahiliye dönemi. Erzurum: Fenomen Yayınları.
- Demirayak, K. (2013). Arap edebiyatı tarihi-II: Sadru’l-İslam dönemi. Erzurum: Fenomen Yayınları.
- ed-Desûkî, Ö. (t.y.). el-Mesrahiyye. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî.
- İsmâ’’il, S. ‘A. (1996). Kadiyyetu’n-nassi’l-masrahî beyne’l-fushâ ve’l-‘âmiyye. el-Mu’temiru’l-duveliyyu’l-evvel havle kadâyâ el-masrahî fi’l-‘âlemi’l-‘Arabî-Bildiriler Kitabı 27-31 Mart 1996 (s. 39-88), İskenderiye: el-Beytu’l-Fenn’ili’f-Funûni’ş-Şa’bî.
- Köklüdağ, M. (2016). İşlevsellik bakımından klasik ve çağdaş Arapça ikilemi. İslam Bilimleri Araştırmaları Dergisi, (1), 35-58.
- Mendûr, M. (2019). el-Mesrahu’n-nesrî. Windsor: Muessesetu Hindâvî.
- el-Mısrî, A., & ve Ebû Hasan, ‘İ. (2014). el-İzdivâciyyetu’l-lugaviyye fi’l-luğati’l-‘Arabiyye. el-Mecma’, (8), 37-76.
- Mustafâ, ‘A. F. (2018). el-Fushâ ve’l-‘Âmiyye fî luğati’l-mesrâhi’l-misri’l-mu’âsir. Câmi’atu Bursa’îd Mecelletu Kulliyeti’l-Âdâb, 11, 607-634.
- Nu’ayma, M. (1953). el-Âbâ’ ve’l-benûn. Beyrut: Mektebetu Misr.
- er-Râ‘î, ‘A. (1992). Arabic drama since the thirties. M. M. Badawî (Ed), in Modern arabic literature (pp. 358-403). Cambridge: Cambridge University Press.
- Savran, A. (1991). 19. Yüzyıl Osmanlı dönemi yeni Arap edebiyatı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Ürün, A. K. (2018). Arap ülkeleri sosyo-kültürel yapısı. Ankara: Çizgi Kitabevi Yayınları.
- Vatfa, ‘A. E. (2016, Nisan). el-İzdivâciyyetu’l-luğaviyye fi’l-‘âlemi’l-‘Arabî: et-Tedâfur ve’t-tenâfur beyne’l-‘âmiyye ve’l-fushâ. Merkezu’n-Nakd ve’t-Tenvîr li’d-Dirâsâti’l-İnsâniyye. https://www.researchgate.net/publication/348817575_alazdwajyt_allghwyt_fy_alalm_alrby_altdafr_waltnafr_byn_alamyt_walfshy adresinden 7 Temmuz 2023 tarihinde alınmıştır.
- Yalar, M. (2009). Modern Arap edebiyatına giriş. Bursa: Emin Yayınları.
- Yıldız, M. (2010). Standart ve yerel Arapçanın tarihsel ve filolojik sınırları. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10 (3), 23-41.
Öz
Her dilde olduğu gibi Arapçada da lehçe sorunu tarih boyunca var olmuştur. Cahiliye döneminde birçok lehçe bulunmakla birlikte şiir sanatının gelişmesi nedeniyle Kureyş lehçesi ortak bir edebiyat dili haline gelmiştir. İçinde yaşadığı çevrede kendi lehçesini kullanan şair, edebî faaliyetlerinde bu ortak lehçeyi kullanmaktaydı. Sadru’l-İslâm döneminde bu lehçe, Kur’ân-ı Kerim’in etkisiyle bu üstün konumunu biraz daha güçlendirmiştir. Diğer taraftan Kureyş lehçesi, diğer Arapça lehçelerden beslenmeyi de ihmal etmemiştir. Zamanla diğer lehçeler etkisini kaybetse de özellikle fetih olaylarından sonra Arapçanın birçok bölgeye yayılmasıyla birlikte lehçeler sorunu tekrar ortaya çıkmıştır. Arapça konuşulmayan bölgelerde Arapça ile yerel dillerin karışımı sonucunda ortaya birçok yeni lehçe çıkmıştır. Çölde yaşayan Araplara başvurmak suretiyle temel kuralları tespit edilen Fasih Arapça dışındaki kullanımlar dilde bozulma olarak kabul edilmiştir. Böylece halkın arasında kullanılmaya başlanan ve dilin bozulmuş hali olarak kabul gören lehçeler gerçeği görmezden gelinmiştir. Modern dönemle birlikte Arapça ve lehçeleri arasındaki çatışma giderek şiddetlenmeye başlamıştır. el-Fushâ ve el-‘Âmiyye diye isimlendirilen bu iki dil seviyesi arasındaki tartışmalar birinin diğerine tercih edilmesine kadar varmıştır. Bu çatışma alanlarından biri de modern dönemde Arap edebiyatında ortaya çıkan tiyatro türü olmuştur. Bu çalışmada Mısır’da tiyatronun ilk ortaya çıkmasından itibaren, yazı ve sahne dili olarak el-Fushâ ve el-‘Âmiyye arasındaki çatışmalar, öneriler ve her iki dil seviyesi arasındaki tartışmalar ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alan, S., & Güler, İ. (2007). Kureyş lehçesinin klasik Arapçaya etkisi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16 (2), 327-341.
- Badawî, M. M. (1992). Arabic drama: Early developments. M. M. Badawî (Ed), in Modern arabic literature (pp. 329-357). Cambridge: Cambridge University Press.
- Bâkesîr, ‘A. A. (t.y.). Fennu’l-mesrahiyye: Min hilâli tecârubi’l-şahsiyye. Mısır: Mektebetu Misr.
- Bedevî, M. M. (2016). el-Mesrehu’l-‘Arabiyyu’l-hadîs fî Misr. (E. ‘Abdulhâlik Çev.) Kahire: el-Merkezu’l-Kavmî li’t-Terceme. (İlk yayın yılı 1987).
- Demirayak, K. (2012). Arap edebiyatı tarihi-I: Cahiliye dönemi. Erzurum: Fenomen Yayınları.
- Demirayak, K. (2013). Arap edebiyatı tarihi-II: Sadru’l-İslam dönemi. Erzurum: Fenomen Yayınları.
- ed-Desûkî, Ö. (t.y.). el-Mesrahiyye. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî.
- İsmâ’’il, S. ‘A. (1996). Kadiyyetu’n-nassi’l-masrahî beyne’l-fushâ ve’l-‘âmiyye. el-Mu’temiru’l-duveliyyu’l-evvel havle kadâyâ el-masrahî fi’l-‘âlemi’l-‘Arabî-Bildiriler Kitabı 27-31 Mart 1996 (s. 39-88), İskenderiye: el-Beytu’l-Fenn’ili’f-Funûni’ş-Şa’bî.
- Köklüdağ, M. (2016). İşlevsellik bakımından klasik ve çağdaş Arapça ikilemi. İslam Bilimleri Araştırmaları Dergisi, (1), 35-58.
- Mendûr, M. (2019). el-Mesrahu’n-nesrî. Windsor: Muessesetu Hindâvî.
- el-Mısrî, A., & ve Ebû Hasan, ‘İ. (2014). el-İzdivâciyyetu’l-lugaviyye fi’l-luğati’l-‘Arabiyye. el-Mecma’, (8), 37-76.
- Mustafâ, ‘A. F. (2018). el-Fushâ ve’l-‘Âmiyye fî luğati’l-mesrâhi’l-misri’l-mu’âsir. Câmi’atu Bursa’îd Mecelletu Kulliyeti’l-Âdâb, 11, 607-634.
- Nu’ayma, M. (1953). el-Âbâ’ ve’l-benûn. Beyrut: Mektebetu Misr.
- er-Râ‘î, ‘A. (1992). Arabic drama since the thirties. M. M. Badawî (Ed), in Modern arabic literature (pp. 358-403). Cambridge: Cambridge University Press.
- Savran, A. (1991). 19. Yüzyıl Osmanlı dönemi yeni Arap edebiyatı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Ürün, A. K. (2018). Arap ülkeleri sosyo-kültürel yapısı. Ankara: Çizgi Kitabevi Yayınları.
- Vatfa, ‘A. E. (2016, Nisan). el-İzdivâciyyetu’l-luğaviyye fi’l-‘âlemi’l-‘Arabî: et-Tedâfur ve’t-tenâfur beyne’l-‘âmiyye ve’l-fushâ. Merkezu’n-Nakd ve’t-Tenvîr li’d-Dirâsâti’l-İnsâniyye. https://www.researchgate.net/publication/348817575_alazdwajyt_allghwyt_fy_alalm_alrby_altdafr_waltnafr_byn_alamyt_walfshy adresinden 7 Temmuz 2023 tarihinde alınmıştır.
- Yalar, M. (2009). Modern Arap edebiyatına giriş. Bursa: Emin Yayınları.
- Yıldız, M. (2010). Standart ve yerel Arapçanın tarihsel ve filolojik sınırları. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10 (3), 23-41.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Afrika Dilleri, Edebiyatları ve Kültürleri, Arap Dili, Edebiyatı ve Kültürü |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 29 Eylül 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2023 |
| Kabul Tarihi | 28 Ağustos 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 11 Sayı: Afrika |
Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.