Mukaddime

Abstract

Aheng, di edebiyatê de hêmaneke bingehîn a şêwaz û estetîka edebî
ye. Aheng her zêde xwe di helbestê de nîşan dide. Ew di heman demê de mûsîqiya
helbestê ye jî. Di helbesta Kurdî de hemû hêmanên ahengê cara pêşî ji aliyê
Melayê Cizîrî ve hatiye cîbicîkirin. Mela di tarîxa edebiyata kurdî de yekem
kes e ku kêşa erûzê bi perspektîfeke berfireh û bi awayekî serkeftî bi kar
aniye. Mela di cîbicîkirina erûzê de gelekî serkeftî ye. Di Kurmanciya sade ya
rojane de erûz bêqusûr tetbîq kiriye. Behrên remel, hezec û recezê piraniya
helbestên wî saz dikin. Mela wek şêwazekê recez ji bo serwaya hundurîn (hunera
tesmîtê) terxan kiriye. Serwaya hundurîn yek ji taybetiyên xweser ên şêwaza
Melayê Cizîrî ye. Mela di 31 helbestên xwe de bi şeş şêweyan serwaya hundurîn
bi kar anîne. Ev yek wek xaleke ciyaker a Melayê Cizîrî derdikeve pêş. Mela hunerên
bedî’î yên bi ahengê re têkildar jî bi kar anîne ku ew jî î’ade, ‘eks, tekrîr, alîterasyon û asonans.
Mela di helbestên xwe de aheng û mûsîqiyeke bihêz bi dest xistiye.