Dicle İlahiyat Dergisi

Abstract

Fergana Vadisine önce Cengiz Han, Cengiz Han’ın vefatından sonra da oğlu Çağatay hakim olmuştur. Fergana vadisindeki halkın çoğunluğu müslüman olması münasebetiyle bu bölgeye gelen Moğollar kültürel olarak etkilenmiş ve Tarmaşirin döneminde İslamiyeti kabul etmişlerdir. Moğollar İslamiyeti kabul etmeleriyle birlikte kendi benliklerini kaybetmişlerdir. Bu durum siyasi olarak da Çağataylıların Maveraünnehr bölgesindeki siyasi etkinliklerini kaybetmelerine neden olmuştur. Maveraünnehr bölgesindeki yerel beyler kendi nüfuzlarını artırmaya başlamışlardır. Timur bu bölgedeki Çağatay nüfuzunu kırmış ve Timur devletini kurmuştur. Timur’un torunlarından Ebu Said Mirza Timur devletinin Maveraünnehr’deki hakimiyetini sağlamlaştırmıştır. Onun vefatından sonra siyasi istikrarsızlık baş göstermiş, Timurlu toprakları dört oğlu arasında paylaşılmıştır. Fergana vadisi de Ömer Şeyh Mirza’ya düşmüştür.
Ömer Şeyh Mirza Timur soyundan gelen Fergana idarecilerinden biridir. Babürname’deki şecereye göre dördüncü kuşak torunudur. Çağataylı Yunus Han’ın kızı Kutlug Nigar Hanım ile evlenmiştir. Bu akrabalık Ömer Şeyh Miraz’nın Fergana vadisindeki meşruiyetini güçlendirmiştir. Kutlug Nigar Hanım ile evlilikten Fergana, Afganistan ve Kuzey Hindistan tarihine yön veren Zahireddin Muhammed Babur dünyaya gelmiştir. Ömer Şeyh Mirza’nın beş kız ve üç erkek olmak üzere sekiz çocuğu dünyaya gelmiştir. Kız çocukları kendi emirleri ile evlilikler yapmak suretiyle Fergana’daki hakimiyetini pekiştirmiştir. Bazen de bölgeye gelerek hakimiyet noktasında mücadele eden idareciler ile evlenmeleriyle siyasi istikrarı sağladıkları görülmektedir. Babürnamede hem Ömer Şeyh hem de emirlerinin şahsiyetleri ile ilgli bilgiler verilmiştir.