Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

Abstract

Şer’iyye sicilleri içerik itibariyle tutulduğu dönemin Osmanlı şehirlerini ve toplumunu anlamada önemli bir kaynak grubudur. Eğitimden sağlığa, kültürden ekonomiye, yönetenden yönetilene pek çok konuda binlerce davayı içeren siciller vazgeçilmez bir kaynaktır. Bu defterler içerisinde devlet işleyişini gösteren hükümler, fermanlar, beratlar, buyruldular; kadı tarafından düzenlenip sicile kaydedilen ilâmlar, hüccetler, ma’rûzlar, mürâseleler, nikah, boşanma, miras, tereke, yetim malları ile kayıp malların muhafazası, vasi tayini ve azli, vakıfların hükümlerine uyulup uyulmadığının takibi, tayin gibi şer’i ve hukukî işlere ilişkin kayıtlar yer almaktadır. Her ne kadar zaman içerisinde kadıların yetki alanının daralmasına binaen sicillerde konu çeşitliliği ve zenginliği azalarak miras, vakıf, nikah, boşanma, mülk, tereke davalarıyla sınırlı kalmış olsa da halen tutulduğu dönemin insanını ve dönemin gerçekliğini yansıtması bakımından önemini korur. Elimizde külliyatlı sayıda çeşitli şehirlere ait siciller bulunsa da mevcut siciller dışında oldukça fazla sayıda sicilin de kayıp olduğu söylenebilir. Literatürde Merzifon’a ait sadece iki adet sicil bulunmaktadır. Bunlarda 1883-1888 ve 1887-1890 tarihlerini kapsayan davalar kayıtlıdır. Bu çalışmanın konusu ise tarafımızdan tespit edilen ve arşivlerde dolayısıyla literatürde bulunmayan 1897-1899 tarihlerini kapsayan Merzifon’a ait bir sicilin akademik literatüre kazandırılmasıdır.